Dit artikel is de vertaling van het Engelstalige artikel “The ‘Norman Apocalypse’” (London Calling) van Simon. R.D. Roberts, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van september-oktober 2016.
Bijna duizend jaar geleden veranderde een meedogenloze en gewelddadige invasie de loop van de Britse geschiedenis. Dit leidde tot jaren van barbaarse onderwerping en kolonisatie die sommigen hebben vergeleken met een apocalyps . William, hertog van Normandië, geloofde dat hij recht had op de Engelse troon, en veroorzaakte in een poging om die troon veilig te stellen “de opening van een monumentale breuklijn in de continuïteit van onze geschiedenis”, schrijft historicus Simon Schama in zijn boek A History of Britain: At the Edge of the World? 3000 BC-AD 1603 [Een geschiedenis van Brittannië: Aan de rand van de wereld? 3000 v. Chr.-1603 n. Chr.] (p. 66).
Schama zegt ook: “Engelse geschiedenis in het bijzonder lijkt het werk van een gematigde gemeenschap, zelden geschud door stuiptrekkingen. Maar er zijn momenten waarop de geschiedenis ongenuanceerd is; wanneer verandering komt met een gewelddadige aandrang, beslissend, bloedig en traumatisch; als een vrachtwagenlading vol problemen, die alles wegvaagt wat een cultuur overeind houdt – gebruik, taal, recht, loyaliteit. [Het jaar] 1066 was een van die momenten” (Schama, p. 66).
Als we kijken naar de achtergrond van de Slag bij Hastings, kunnen wij dan gaan inzien hoe belangrijk deze breuklijn wel niet was en wie er uiteindelijk verantwoordelijk voor was?
Een betwist koninkrijk
Bij het naderen van het einde van het eerste millennium na Christus waren de mensen van Brittannië een mengelmoes van verschillende bloedlijnen – het onvermijdelijke gevolg van buitenlandse invasies. Aan de oude Keltische bevolkingsgroep was Angelsaksisch bloed en hun cultuur toegevoegd. Deense Vikingen woonden in een groot gebied in het oosten van Engeland bekend als de Danelaw. Noorse Vikingen waren op de Orkney-eilanden, de Shetland eilanden, de Hebriden en in noordwest Engeland. De Angelsaksen waren in het midden en zuiden van Engeland met de Kelten in het zuidwesten van Engeland, Wales en Schotland.
Tegen de tijd van de ophanden zijnde dood van Edward I, die zonder erfgenaam was, zijn er verschillende Engelse troonpretendenten: Harold Hardrada, koning van Noorwegen; William, hertog van Normandië; en Harold Godwinson, graaf van Wessex.
Edward overleed op 5 januari 1066 en Harold Godwinson werd als de man ter plaatse aanwezig, snel gekroond als zijn opvolger. William van Normandië geloofde dat de nieuwe koning Harold de Engelse troon voordien door een eed aan hem beloofd had, en verspilde na de kroning van Harold geen tijd om een invasievloot van meer dan 400 schepen te verzamelen en de leenheren in zijn gebieden in Normandië te overtuigen zijn poging om de troon te bemachtigen te ondersteunen. Hij vroeg slim een zegen van de katholieke kerk in Rome voor zijn kruistocht tegen Harold, die, in de ogen van de paus, regeerde over een land van barbaren en quasi-heidenen. Op 10 augustus was de vloot klaar om uit te varen.
Het weer helpt geschiedenis te maken
Aan de andere kant van het Engels Kanaal had koning Harold 3000 getrainde soldaten en 10.000 parttime troepen verzameld, die verplicht waren de koning 40 dagen per jaar te dienen. Echter, de zuidelijke wind die William nodig had om het Kanaal over te steken kwam nooit, en op 8 september demobiliseerde Harold de parttime troepenmacht. Vier dagen later voer William uit van Normandië, maar een plotselinge stormwind duwde de vloot naar het oosten en verhinderde de oversteek.
De gebeurtenissen namen al snel een andere wending. Harolds verbannen broer Tostig viel Engeland binnen met een bondgenoot, de Noorse koning Harold Hardrada. Op 19 september versloeg een vloot van 300 schepen en 10.000 mannen in het noordoosten van Engeland de lokale bevolking in de buurt van York. Koning Harold ging naar het noorden en monsterde zijn troepen onderweg; zij marcheerden zo’n 300 kilometer in vijf dagen. Op 25 september versloeg hij zijn broer en de Noorse koning met succes in de Slag van Stamford Bridge.
De dag daarop al kreeg Harold te horen dat William uit Frankrijk was weggevaren en bezig was op de zuidkust bij Pevensey aan land te komen. Aangezien er geen georganiseerd Engels leger wachtte om hen te bestrijden, marcheerde Harold weer terug naar het zuiden. Hij had ten zuiden van London kunnen stoppen om dan misschien het voordeel te behouden om Williams opmars van de kust noordwaarts neer te slaan, maar dat deed hij niet.
De Slag bij Hastings vond plaats op zaterdag 14 oktober 1066 tussen de aan elkaar gewaagde Normandische en Angelsaksische legers en duurde bijna de hele dag. Op een belangrijk ogenblik in de strijd deden de Normandiërs alsof ze zich terugtrokken, waardoor de Saksische verdedigingsmuur gebroken werd toen zij hen achtervolgden en er daardoor zwakke punten in de Saksische verdedigingslinie ontstonden. Harold zelf werd dodelijk getroffen door een pijl in zijn oog.
Groot-Brittannië voorgoed veranderd
Willem de Veroveraar, zoals hij bekend werd, werd gekroond in Westminster Abbey op 25 december 1066. De Angelsaksische heersende klasse werd vervangen door Normandische, Franssprekende veroveraars die een blijvende impact op Groot-Brittannië achterlieten. In 1085 gaf William opdracht voor een volledige inventarisatie van het koninkrijk, gewest voor gewest. Deze inventarisatie – het beruchte Domesday boek – voorzag hem van informatie om te chanteren, te beboeten en in beslag te nemen zo vaak hij maar wenste. Deze kennis maakte hem werkelijk machtig. Normandische heerschappij betekende dat al het land aan William toebehoorde, die het beheerde en het schonk aan wie hij wilde. Van de heersende klassen werd geëist om hulde te brengen aan William met een eed van trouw en loyaliteit. William overleed kort daarna, terwijl hij tegen de Fransen streed op het continent, maar de Engelse natie was voor altijd veranderd.
Regelmatige lezers van het tijdschrift Tomorrow’s World zullen zich herinneren dat de beloften van nationale grootheid behorend tot het eerstgeboorterecht gegeven waren aan de afstammelingen van Jozef (1 Kronieken 5:1-2; Genesis 49:22-26). Zijn jongere zoon Efraïm was voorbestemd om een menigte van volken te worden (Genesis 35:10-11), en de moderne natie van Groot-Brittannië voldoet aan deze belofte. Groot-Brittannië, dat overeenstemt met de oude Israëlitische stam Efraïm, kwam tot grootheid als een nationale macht, samen met de naties van haar imperium, beginnend zo rond 1800. Van cruciaal belang is dat deze beloften niet werden gegeven aan andere moderne landen zoals Denemarken, Noorwegen of Frankrijk, die van andere stammen van het oude Israël afstammen. De historische gebeurtenissen van de Slag bij Hastings bleek een essentiële stap te zijn in de omvorming van het land, zijn cultuur en zijn wetten in voorbereiding op haar uiteindelijke profetische rol, eeuwen later, als een verenigde macht in de wereldaangelegenheden. (Vraagt u ons boekje De Verenigde Staten en Groot-Brittannië in de Profetieën aan voor meer details over de plaats van Groot-Brittannië in Bijbelse profetie.)
Van cruciaal belang voor de uitkomst van de Slag bij Hastings was de timing van de gebeurtenissen. Als we erkennen dat “… God, de Allerhoogste, Heerser is over het koningschap van de mensen …” (Daniël 4:17, 5:21) en dat Hij de geschiedenis in de hand houdt, kunnen we Zijn hand in de timing zien toen Hij de uitkomst regisseerde door middel van elementen waarover de mens geen controle heeft. God, als de Schepper van de aarde, beheerst bijvoorbeeld het weer (Jesaja 29:6; 2 Kronieken 6:26, 27). En het weer speelde een sleutelrol in het vertragen van de invasievloot van koning William, totdat Harolds legers waren uitgeput door de snelle opmars naar het noorden naar Stamford Bridge en vervolgens weer naar het zuiden om te strijden tegen William. De gebeurtenissen zouden heel anders zijn geweest als William twee maanden eerder in Engeland was aangekomen. (Ons boekje Wie beheerst het weer? legt in meer detail uit hoe en waarom God voor Zijn grote doel gebruik maakt van natuurlijke weersomstandigheden.)
De Normandische apocalyps als gevolg van de Slag bij Hastings was een belangrijk moment dat de geschiedenis stuurde in de richting van Gods doel, de vervulling van profetie en Zijn nationale beloften aan Abraham.