Dit is de vertaling van het Engelstalige artikel “Flanders Fields and the Valley of Dry Bones” (Oh Canada!) door Jonathan Riley, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van januari 2021.

In het voorjaar van 1915 verzorgde luitenant-kolonel John McCrae de gewonden na de Tweede Slag om Ieper in België. De slag was de eerste waarin gifgas als oorlogswapen gebruikt werd. McCrae, een gevestigde arts, had zelf veel gas binnengekregen en het chloor verergerde zijn astma enorm. De 1ste Canadese Divisie was erin geslaagd een deel van de loopgraaf in de Ieperboog te veroveren, een gebied aan de rand van Ieper dat van groot strategisch belang was voor het westelijk front. Daarmee had deze divisie geschiedenis geschreven en was ze de eerste voormalige koloniale macht geworden die een Europese macht in Europa versloeg. Ik herinner me dat ik als jonge tiener de velden van Ieper bezocht en naar onze Canadese gids luisterde die de erfenis van de Canadese strijdkrachten en hun gedurfde wapenfeiten in de vreselijke patstelling van de loopgravenoorlog uitlegde.

De gewonden redden – en de doden eren

John McCrae, geboren in 1872 in Guelph, Ontario, was ook een schrijver, dichter, medisch chirurg, professor in de geneeskunde en kunstenaar. Hij had eerder in de Canadese strijdkrachten gediend tijdens de Boerenoorlog, en was begin veertig toen Groot-Brittannië de oorlog verklaarde aan Duitsland aan het begin van de Eerste Wereldoorlog. Hij had zich zonder voorbehoud aangemeld, en als medisch officier in Ieper was hij getuige geweest van het tragische bloedbad van deze oorlog, waardoor de met klaprozen bedekte velden bezaaid raakten met grafstenen. Na de dood van een jonge vriend schreef hij het inmiddels beroemd geworden gedicht 'In Flanders Fields':

In de velden van Vlaanderen waaien de klaprozen
Tussen de kruisen, rij op rij,
Die onze plaats markeren; en in de lucht
Vliegen de leeuweriken, nog steeds dapper zingend,
Amper te horen te midden van de kanonnen beneden.

Wij zijn de Doden. Korte dagen geleden
Leefden we nog, voelden de dageraad, zagen de zonsondergang gloeien,
Beminden en werden bemind, en nu liggen we
In de velden van Vlaanderen.

Pak onze strijd met de vijand op:
U werpen we uit falende handen
De fakkel toe; te zijn van u om hoog te houden.
Als u het geloof met ons die sterven breekt
Zullen we niet slapen, hoewel de klaprozen groeien
In de Velden van Vlaanderen..

Bijna 6.000 Canadezen verloren het leven tijdens deze slag buiten Ieper, en velen stierven in doodsangst na het inademen van chloorgas. Toch is dit een metaforische traan in de waterige kraters van de dodelijke slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog, aangezien naar schatting 9,7 miljoen militairen het leven lieten naast de 21 miljoen gewonden en tien miljoen burgerslachtoffers (“World War I casualties”, Reperes, 2011). De Eerste Wereldoorlog was een keerpunt in de tumultueuze geschiedenis van oorlogvoering van de mensheid, en door het gedicht van McCrae is de rode klaproos het symbool van de herdenking geworden van iedereen die erin omkwam. Wat volgde had echter veel ernstigere en grootschaligere gevolgen.

De Spaanse griep

Luitenant-kolonel McCrae liep op 23 januari 1918 longontsteking en hersenvliesontsteking op, nadat hij de gewonden en stervenden meer dan drie jaar in oorlogstijd medische zorg verleend had. Dagen later begon de Spaanse grieppandemie. In de daaropvolgende twee jaar zijn bijna 50 miljoen mensen bezweken aan die dodelijke uitbraak, en sommige bronnen suggereren dat dit cijfer de werkelijkheid drastisch onderschat (“Updating the accounts: global mortality of the 1918-1920 'Spanish' influenza pandemic”, National Center for Biotechnology Information, 2002). Tegen 1920 was het totale dodental als gevolg van de Grote Oorlog en de daaropvolgende griep ongeveer 8 procent van de wereldbevolking van die tijd (op basis van het hoogste aantal geschatte sterfgevallen van WO I en de Spaanse griep - respectievelijk 40 miljoen en 100 miljoen - en een geschatte wereldwijde bevolking van 1,8 miljard).

In Canada, een land met ongeveer acht miljoen inwoners bij het uitbreken van de oorlog, werden bijna 61.000 mensen in de strijd gedood en stierven naar schatting 50.000 aan de griep (“The Cost of Canada’s War”, WarMuseum.ca; “1918 Spanish Flu in Canada”, The Canadian Encyclopedia, 19 maart 2020). De overgrote meerderheid van deze slachtoffers waren jonge, gezonde mannen, van wie velen de hoofdverdieners van hun familie waren. De gecombineerde gevolgen van het virus en de oorlog kunnen nooit werkelijk berekend worden.

Gelukkig hebben de gebeurtenissen van de eenentwintigste eeuw, waaronder de COVID-19-pandemie, nog niet tot het massale aantal slachtoffers van het begin van de twintigste eeuw geleid. Maar onze toekomst kent helaas dezelfde grimmige realiteiten van pijn, verdriet, dood en opoffering. De Bijbel, in het bijzonder het boek Openbaring, voorzegt verwoestende conflicten en slopende ziekten. Dergelijk lijden is het trieste resultaat van de individuele en collectieve beslissing van ons als mensheid om voor onszelf te kiezen hoe we leven en om onze eigen regels voor sociale beperkingen en openbare orde te schrijven.

De vallei van droge beenderen

We moeten erkennen dat we niet de vooruitziende blik hebben om alle gevolgen van onze acties te voorzien wanneer we, zelfs met de beste bedoelingen, het handboek ons gegeven door onze Schepper links laten liggen. Zoals de geschiedenis zich blijft herhalen, zullen de ziekte en conflicten van de twintigste eeuw dat ook doen. Toch staat er een profetie in het boek Ezechiël die het licht van hoop aan het einde van de spreekwoordelijke tunnel doet schijnen.

"De hand van de HEERE was op mij, en de HEERE bracht mij in de geest naar buiten en zette mij neer, midden in een vallei. Die lag vol beenderen. Hij deed mij er aan alle kanten omheen gaan. En zie, er lagen er zeer veel op de grond van de vallei, en zie, ze waren zeer dor. Hij zei tegen mij: Mensenkind, zullen deze beenderen tot leven komen? En ik zei: Heere HEERE, Ú weet het!" (Ezechiël 37:1-3).

De profetie die volgt ziet uit naar een tijd waarin alle slachtoffers van het noodlottige zelfbestuur van de mensheid weer vanuit de grond tot leven zullen komen - ook vanuit die met klaproos volle velden rond Ieper. Dan zal God, zoals we in Ezechiël 37:6 lezen, "... pezen op u leggen, vlees op u doen komen, een huid over u heen trekken, en geest in u geven, zodat u tot leven komt."

Wat is het glorieuze resultaat van deze profetie? "Ik zal Mijn Geest in u geven, u zult tot leven komen en Ik zal u in uw land zetten. Dan zult u weten dat Ík, de HEERE, dit gesproken en gedaan heb…" (vs. 14). Alle mensen zullen hun Maker kennen en zullen eindelijk de kans krijgen om Zijn manier van leven te leven, niet langer slachtoffer van zonde en van het lijden dat deze met zich meebrengt.
Als u op zoek bent naar goed nieuws, daar hebt u het dan! Aan het lijden van tegenwoordig en van dit tijdperk zal spoedig een einde komen en het zal vervangen worden door leven  ̶ overvloedig leven voor altijd!