Dit is de vertaling van het Engelstalige artikel “The Holocaust: Never Again?” door John Meakin, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van april-mei 2022
Elk jaar herdenken mensen op 27 januari de bevrijding van het vernietigingskamp Auschwitz in 1945, tijdens de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog. Het Auschwitz-complex was het grootste van zes vernietigingskampen, die samen een gruwelijk beleid uitvoerden dat Duitslands nationaal-socialistische ('nazi') leiders 'Die Endlösung' [de definitieve oplossing] noemden – een poging om de Joodse bevolking van Europa uit te roeien. Het beleid, dat de kern vormt van Adolf Hitlers visie voor Duitsland, was drie jaar eerder, op 20 januari 1942, ingevoerd op de nu beroemde Wannsee-conferentie (genoemd naar de Berlijnse buitenwijk waar deze gehouden werd) ̶ dit jaar 80 jaar geleden.
De invoering van het beleid van de Wannsee-conferentie betekende het driejarige genocidale hoogtepunt van Adolf Hitlers twaalfjarige schrikbewind (1933-1945), waarbij meer dan tien miljoen onschuldige burgers in door Duitsland bezette gebieden opzettelijk vermoord werden, met naar schatting zes miljoen Joden onder de doden. Deze massamoord op Europese Joden is men de 'Holocaust' gaan noemen ̶ een woord dat afgeleid is van de vertaling van het Hebreeuwse woord olah ('brandoffer') in het Griekse woord holokauston ̶ of in het Hebreeuws de Shoah, wat 'catastrofe' betekent. Als de wereld terugkijkt op de Tweede Wereldoorlog denken we nu niet zozeer aan geopolitiek, maar meer aan de bevrijding van de wereld van het kwaad van het nazisme en zijn moorddadige ideologie van raciale superioriteit.
Industrialisatie van de dood
De nazi's wezen Auschwitz aan als de eindbestemming voor de meerderheid van de Joden die uit heel Europa aangevoerd werden. In Auschwitz doodden gemoderniseerde en vergrote gaskamers gevangenen op een werkelijk industriële schaal, waarbij een piekcapaciteit van 6.000 doden per dag bereikt werd. Als de wreedste van alle ironieën afficheerde Auschwitz zichzelf als een 'werkkamp' met zijn iconische bord bij de toegangspoort: Arbeit Macht Frei (‘Arbeid bevrijdt’). Het passeren van die poort betekende echter slavernij en de dood voor de meeste van zijn gevangenen.
Tegen de tijd dat de oorlog voorbij was, kon een verbijsterde wereld nauwelijks geloven wat er had plaatsgevonden in de door Duitsland bezette gebieden in heel Europa. Winston Churchill zag de enorme omvang ervan en realiseerde zich dat er geen woord in onze woordenschat voorkomt om het te beschrijven, dus refereerde hij eraan als 'een misdaad zonder naam'. Er was een in Polen geboren advocaat voor nodig die aan de Holocaust ontsnapt was om een woord te bedenken om het te beschrijven: genocide, van het Griekse genos ('volksstam', geslacht) met het achtervoegsel cide (van het Latijnse caedo: 'doden'). Het was een industrialisatie van de dood ̶ een gebureaucratiseerde, ordelijke, brute uitroeiing van mensen, simpelweg vanwege hun identiteit als Joden, Jehovah's Getuigen of een van de andere minderheidsgroepen die voor vernietiging bestemd waren.
Holocaust-mentaliteit
De uitdrukking 'Nooit meer!' spoort ons aan om de mensheid nooit meer tot zulke diepten van gewelddadige verdorvenheid te laten zinken. En we moeten de krachten waarderen die, met Gods tussenkomst, Europa uit de diepten van wanhoop hebben weten te ontrukken en daarmee miljoenen meer van een gruwelijke dood gered hebben. Het lijkt ondenkbaar dat onze wereld ooit nog een Holocaust zou kunnen meemaken. Maar we mogen er niet zo zeker van zijn! De Holocaust is voorbij, maar de 'Holocaust-mentaliteit' is niet uitgedoofd, een waarheid die het gruwelijke geweld in plaatsen als Cambodja en Rwanda duidelijk heeft gemaakt. Door die mentaliteit in het verleden te begrijpen zijn we misschien beter in staat om deze in onze toekomst te herkennen ̶ of inderdaad in voorlopers die zich zelfs in de huidige tijd laten zien.
Waarom dan zijn Adolf Hitler en zij die hem steunden gaan denken zoals ze deden? Welke factoren droegen bij aan de ontwikkeling en het 'succes' van hun mentaliteit? En zien we tegenwoordig enig bewijs van een dergelijke denkwijze? Het belangrijkste is: wat heeft God hierover te zeggen in de pagina's van de Bijbel?
En wat ligt er vanuit dat perspectief in het verschiet? Zullen we de komende jaren nog een Holocaust meemaken? Zaaien we nu zelfs de zaden ervan? Een en ander van wat volgt zal u misschien choqueren tot in uw kern.
Hier is een aanwijzing van een overlevende van de Holocaust. Primo Levi, een Italiaanse scheikundige en schrijver die een jaar in Auschwitz verbleef, zei: “Het is gebeurd, dus het kan opnieuw gebeuren: dit is de kern van wat we te zeggen hebben. Het kan gebeuren, en het kan waar dan ook gebeuren.” Hij zei ook: “Auschwitz is buiten ons, maar het is overal om ons heen, in de lucht. De plaag is weggestorven, maar de infectie blijft nog steeds rondhangen en het zou dwaas zijn dat te ontkennen.'
Anatomie van genocide
Het genocidale beleid van Hitler had niemand hoeven te verbazen. In zijn boek Mein Kampf ('Mijn strijd') maakte hij van antisemitisme zijn bepalende politieke ideologie, waarbij hij tegen de Joden fulmineerde als de vijanden van Duitsland. Hij presenteerde zichzelf als een messiasachtige figuur, als de enige die in staat was te voorzien in het leiderschap dat de Duitse natie zou kunnen 'redden'.
Het nazi-antisemitisme probeerde het oude antisemitisme een modern gezicht te geven, maar voerde het ondertussen naar nieuwe diepten. De nazi-ideologie was van mening dat Joden niet louter vijanden waren; ze waren minder dan mensen, vaak gekarakteriseerd als 'ongedierte' dat zou voorkomen dat Duitsland weer zou opkomen tenzij ze vernietigd werden. Toch realiseren maar weinigen zich tegenwoordig dat de rassenhaat die de kern vormt van de nazi-ideologie gebaseerd was op evolutietheorie. Per slot van rekening redeneerden ze dat, als het leven zich door middel van overleving van de sterkste ontwikkelde, zoals Charles Darwins On the Origin of Species in 1859 verkondigd had, dan waren de sterkste mensen de natuurlijke leiders van de samenleving, die geen behoefte hadden aan een God die in het evolutieproces afwezig was. Inderdaad, de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche had aan het einde van die eeuw het befaamde “God is dood” verkondigd.
En zonder God is de mensheid niet verantwoordelijk voor haar zonden ̶ inderdaad, er zijn geen zonden! Historicus Martin Gilbert legde deze krachtige woorden van Auschwitz-overlevende Hugo Gryn vast:
Als u de Tien Geboden neemt, vanaf het allereerste dat begint: "Ik ben de HEERE, uw God, Die u uit het land Egypte… geleid heeft."; hier had men mensen [Nazi-Duitsland] die zichzelf opwierpen om goden te zijn, om meesters van leven en dood te zijn, en die u meenamen Egypte in.... Met andere woorden, je had hier een uitbarsting van precies het tegenovergestelde van alles wat de beschaving aan het opbouwen was …. Het was een ontkenning van God. Het was een ontkenning van de mens. Het was de vernietiging van de wereld in miniatuurvorm (The Holocaust: The Human Tragedy, p. 826).
Het nazisme bood niet alleen een kwaadaardige omkering van de Tien Geboden; het zorgde voor zijn eigen millenniumvisie. Op zoek naar wat hij Lebensraum ('leefruimte') voor Duitsland noemde, stelde Hitler zich voor dat de nazi-heerschappij zich zou uitbreiden over Europa en uiteindelijk over de hele wereld, met onderworpen naties onder de heerschappij van Duitsland. Weinig mensen herinneren zich vandaag dat Heinrich Himmler, architect van 'Die Endlösung', van plan was Auschwitz een 'modelstad' te laten worden voor Duitsers die na de oorlog naar het oosten zouden verhuizen. Duizenden zouden er wonen in een zorgvuldig geplande utopische omgeving. Er zouden prachtige gebouwen, wegen, parken en fabrieken zijn.
Maar de arbeid om dit alles op te bouwen en in stand te houden zou slavenarbeid zijn die geleverd zou worden door onderworpen volkeren die in werkkampen in de buurt vastgehouden werden. De nazi-droom van een 'duizendjarig rijk' zou opgebouwd worden door een proces van het verenigen van het Duitse volk bij het nastreven van hun doel, maar hen tegelijkertijd ongevoelig makend voor het kwaad dat nodig was om dat doel te bereiken. Historicus Gilbert beschrijft hoe dit bereikt moest worden:
Het was een proces dat afhing van het aanwakkeren van historische haat en oud vooroordeel, en van de medewerking of instemming van veel verschillende krachten: van de industrie, de wetenschap en de geneeskunde, van het ambtenarenapparaat, en van de modernste mechanismen en communicatiekanalen. Het hing ook af van collaborateurs uit landen ver buiten de Duitse grens; en het hing vooral af, heeft een overlevende opgemerkt, 'van de onverschilligheid van omstanders in elk land' (Gilbert, p. 18).
Dit is 80 jaar oude geschiedenis, maar kunnen we zien hoe dergelijk denken nooit echt verdwenen is na de Tweede Wereldoorlog? Veel ervan is inherent aan de menselijke natuur en werd om te beginnen van buiten Duitsland geïmporteerd. Kunnen we vandaag in de wereld rondkijken en ontkennen dat we individuen zien die bereid zijn om te collaboreren met het kwaad als ze geloven dat ze er persoonlijk voordeel uit kunnen halen en toch gespaard blijven voor de negatieve gevolgen ervan? Kunnen we zelf ontkennen hoe gemakkelijk het is om in te stemmen met het kwaad, of gewoon weg te kijken?
De Bijbel en de ultieme oplossing
We hebben gezien dat het nazisme – de ideologie die de Holocaust tot stand bracht en Auschwitz bouwde om zijn kwaadaardige 'Endlösung' te helpen uitvoeren – in veel opzichten een satanische nabootsing was. Waar de God van de Bijbel de Joden apart zette om de zegeningen van Zijn wetten en Zijn wegen te demonstreren, zette het nazisme de Joden apart als speciale doelen voor vervolging en dood. Waar God utopische vrede belooft voor degenen die Hem gehoorzamen, richtte het nazisme dystopische vernietigingskampen op die onnoemelijk veel geweld en lijden bezorgden aan degenen die in hun macht kwamen.
Maar zal onze wereld ooit weer dergelijk kwaad zien? En zullen we ooit een tijd van ware vrede meemaken? Uw Bijbel vertelt over een komende tijd aan het einde van dit huidige tijdperk, wanneer ongekende ellende, of ‘verdrukking’, onze moderne wereld zal overspoelen en tot de rand van de afgrond zal brengen. De Holocaust bracht terreur naar Europa; de komende verdrukking zal uitlopen op een holocaust die de hele planeet treft. Letterlijk miljarden zullen sterven als oorlog, ziekte en hongersnood de aarde teisteren, onder de heerschappij van een komende goddeloze regering die Gods volk zal vervolgen en het kwaad goed zal noemen. Dit is de tijd die in uw Bijbel wordt uitgebeeld door de rit van de beroemde vier ruiters van Openbaring (Openbaring 6:1-8).
Wanneer deze ruiters rijden, zal onze wereld de opkomst zien van een dystopisch totalitarisme, beginnend in Europa, de laatste van de geprofeteerde oplevingen van het Romeinse rijk. Maar waar Hitler zijn heerschappij niet buiten Europa kon uitbreiden, zal de komende dictator de hele wereld onderwerpen (Openbaring 17:8). Zijn beestachtige systeem zal door Satan geïnspireerd worden, de god van dit huidige tijdperk (2 Korinthe 4:4). Het zal het karakter van zijn aanstichter weerspiegelen: leugens (Johannes 8:44), misleiding (Openbaring 12:9), propaganda, slavernij en geweld (Jesaja 14:12-15; Ezechiël 28:14-16) zullen er de gereedschappen van voorkeur zijn. De situatie zal zo nijpend zijn dat alleen de terugkerende Jezus Christus de macht zal hebben om te voorkomen dat de mensheid zichzelf volledig vernietigt (Matteüs 24:21-22). Gelukkig zal Christus terugkeren om deze rebellie tegen God te overwinnen en te verpletteren (Openbaring 17:14).
Voordat Christus terugkeert zal Satan zijn uiterste doen om Gods wil te dwarsbomen en Gods volk te vernietigen (Openbaring 12:12). Maar God heeft Zijn eigen oplossing gepland voor dit boze geestelijk wezen dat millennia heeft doorgebracht om de mensheid tot het kwade aan te zetten. Satan en zijn demonen zullen gebonden worden en van elke mogelijkheid tot beïnvloeding afgesloten worden wanneer Gods regering over deze aarde regeert (Openbaring 20:1-3).
Tachtig jaar nadat door Satan geïnspireerde antisemieten hun plan uitvoerden om de wereld van het Joodse volk te verlossen zien we dat de krachten van het kwaad nog steeds op verschillende plaatsen aan het werk zijn, teneinde te proberen de menselijke samenleving in verwarring te brengen, te corrumperen en te beheersen. In een wereld van bedrog en wanbestuur kijken we uit naar de dag waarop God opnieuw Zijn aanwezigheid aan de wereld aankondigt zoals Hij aan Mozes deed: "Toen de HEERE bij hem voorbijkwam, riep Hij: HEERE, HEERE, God, barmhartig en genadig, geduldig en rijk aan goedertierenheid en trouw" (Exodus 34:6).