Dit is de vertaling van het Engelstalige artikel “Don’t Fall for Perfectionism” (Tomorrow’s Families Today) door Rod McNair, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van april-mei 2023.
Het is een van de ironieën van onze tijd. De samenleving hecht grote waarde aan tolerant zijn en afzien van het beoordelen van andermans acties ̶ ook al moeten we waardeoordelen vellen om een evenwichtig en deugdzaam leven te leiden. Tegelijkertijd dringt de wereld ons een ongezonde obsessie met perfectionisme op, een misplaatste nadruk op foutloos en overdreven imago-bewust zijn ̶ wat ons vermogen om een godvruchtig leven te leiden kan beschadigen of zelfs vernietigen. Perfectionisme kan onze relatie met God schade berokkenen, onze inspanningen om gezonde relaties met anderen te ontwikkelen belemmeren en een liefdevolle en vredige thuisomgeving ondermijnen.
Bent u een perfectionist? Velen van ons hebben tot op zekere hoogte last van perfectionisme. Als u daar last van hebt, wees dan niet ontmoedigd! Misschien dient u uw spirituele vooruitgang gewoon anders te zien. Misschien dient u een ander model toe te passen. Als u dat doet, kan dat misschien een groot verschil maken ̶ voor u en voor de mensen om u heen.
Dus, hoe kunt u aan de valkuil van perfectionisme ontsnappen?
Vereist God perfectionisme?
Velen van ons nemen aan van wel! We kunnen soms overweldigd worden door de wens dat we onberispelijk waren, denkend dat God dat van ons verwacht. God verwacht immers gehoorzaamheid aan Zijn wet, bekering van zonde en een houding van dat we ons hart naar Hem toekeren. Maar is dat hetzelfde als perfectionisme?
Sommigen lezen passages zoals Mattheüs 5:48 en gaan ervan uit dat God inderdaad perfectionisme verwacht. Het vers zegt tenslotte: "Weest u dan volmaakt, zoals uw Vader, Die in de hemelen is, volmaakt is." Maar wat betekent "volmaakt"? Het woord dat hier als "volmaakt" vertaald is, is het Griekse teleios. Velen zullen het bekende voorvoegsel tele- herkennen dat in woorden als telescoop, televisie en teleconferentie voorkomt. Tele betekent ver of op afstand, en het Griekse woord teleios heeft de betekenis van naar het einde toe reiken, tot voltooiing komen. De International Standard Bible Encyclopedia zegt: 'In het Nieuwe Testament is 'volmaakt' meestal de vertaling van teleios, met name 'het einde bereikt hebben', 'de termijn volgemaakt', 'de limiet gehaald', aldus 'volledig', 'vol'.'
Let op, de betekenis van het woord heeft een andere betekenis dan louter het vermijden van fouten, zoals 100 procent halen voor een proef! Het gaat om het bereiken van een eindpunt of het over een finishlijn gaan. Het gaat om het bereiken van volledige groei en volwassenheid. Dus, om terug te gaan naar Mattheüs 5:48, "volmaakt" zijn betekent worden zoals God ̶ groeien als Christen en uiteindelijk volledig geestelijk volwassen worden. Dat is heel wat anders dan de druk voelen om een beeld van reeds bereikte perfectie te projecteren voor onszelf, voor de mensen om ons heen en voor God.
Er zijn sterke parallellen tussen ons spirituele leven en het leven van een embryo dat naar de geboorte toe groeit. Bij de bevruchting lijkt een embryo niet op een pasgeboren baby. Maar naarmate de weken voorbij gaan, groeien de organen en structuur van de baby en begint hij uiteindelijk op zijn menselijke ouders te lijken.
Zo is het ook met pas verwekte Christenen. Bij de doop lijken ze niet meteen op hun geestelijke Vader. Ze hebben nog niet volledig de geestelijke kenmerken van Gods karakter, die in Galaten 5:22-23 opgesomd worden. Hoewel ze ernaar verlangen om volledig volwassen te worden – hebben ze berouw en zijn ze van plan zich van hun zonden te bekeren – ze zijn geestelijk nog niet zover gevorderd dat ze volgroeid zijn. Dit proces vergt tijd om met God te wandelen en met Zijn heilige Geest te oefenen.
Een pasgedoopte persoon is op dat moment puur, zondeloos en onschuldig. Dus, zou dat dan niet een perfect moment zijn voor God om zo iemand te laten sterven, te laten slapen en de opstanding af te wachten? Nee! God wil meer dan een ’foto’ van ons gemaakt op een moment van zondeloosheid. Zijn doel is om Zijn heilige, rechtvaardige karakter in ons te ontwikkelen wanneer we vrijwillig ons leven aan Hem overgeven. Het gaat om een levenslang leren Zijn weg te kiezen boven de weg van de zonde en het eigen ik. En in de loop van de tijd worden we beetje bij beetje zoals Hij. Met Gods Geest en het vergoten bloed van Jezus Christus dat voor onze zonden betaald heeft, overwinnen en groeien we in Zijn gerechtigheid, niet in die van onszelf. Het juiste model van volmaaktheid is dat we moeten groeien en geestelijk steeds meer gaan lijken op onze Vader in de hemel.
Een groeimodel
Toen ik begin twintig was, kwam ik een boek tegen met de titel When a Man Comes to Himself (Wanneer een man tot zichzelf komt), gepubliceerd in 1915 door Woodrow Wilson, de achtentwintigste president van de Verenigde Staten. Ik werd geïnspireerd door Wilsons focus op gezonde groei en ontwikkeling. Misschien raakt het een snaar bij u of bij uw kinderen. Hij schrijft:
Het is een zeer heilzame en herscheppende verandering die een man ondergaat wanneer hij 'tot zichzelf komt'... Hij komt tot zichzelf na ervaringen waarvan wellicht hij alleen zich bewust is: wanneer hij is opgehouden volledig in beslag te worden genomen door zijn eigen krachten en interesses en met elk onbeduidend plan dat vanuit hemzelf komt;…. Ongetwijfeld komt het voor de meeste mannen door langzame ervaringsprocessen ̶ in elke levensfase een beetje... [Als een mens tot zichzelf komt], begrijpt hij wat capaciteit is en waar die voor bedoeld is; ziet hij dat zijn training niet bedoeld was voor versiering of persoonlijke voldoening, maar om hem te leren zichzelf te gebruiken en vermogens te ontwikkelen die het waard zijn om gebruikt te worden….
Een man die alleen voor zichzelf leeft, is nog niet begonnen met leven ̶ hij moet zijn nut en ook zijn werkelijke plezier in de wereld nog leren kennen. Het is niet nodig om te trouwen om zichzelf te vinden, maar het is wel nodig dat hij liefheeft. Mannen zijn tot zichzelf gekomen door hun moeders met een onbaatzuchtige toewijding te dienen, of hun zusters of een doel, waarvoor ze afstand deden van het gemakkelijke leven en stopten met aan zichzelf te denken. Het is onbaatzuchtige actie, langzaam groeiend in de verheven gewoonte van toewijding... die een man de brede zin van zijn leven leert, en van hem een betrouwbare specialist in de levenskunst maakt, als het motief niet noodzaak is, maar liefde.
Wat een gedurfde en verfrissende boodschap voor onze generatie! Onze cultuur lijkt jonge mensen vaak in de richting te duwen van een leven waar ze zogenaamd recht op hebben, zonder enige verantwoordelijkheid ̶ 'Je verdient het!' Dat is een ramp die staat te gebeuren. Wilson wees echter op het ideaal van het nastreven van groei, doel, uiterlijke focus en volwassenheid:
Het Christendom heeft ons, ‘in de volheid der tijden’, het volmaakte beeld gegeven van een juist en goed leven, het geheim van sociaal en individueel welzijn; want de twee zijn niet te scheiden, en de man die dat geheim in zijn eigen leven ontvangt en bevestigt, heeft niet alleen de beste en enige manier ontdekt om de wereld te dienen, maar ook de enige gelukkige manier om zichzelf voldoening te schenken. Dan is hij inderdaad tot zichzelf gekomen…. Ervaring verzacht en versterkt en maakt fitter, en ouderdom brengt... geen spijt, maar meer hoop en kalme volwassenheid.
Wat wil God van ons? Hij wil dat we kracht opdoen om te groeien tot iemand die Hij kan gebruiken om onze gezinnen en onze medemens te dienen. Een dergelijke groei vervult ons ̶ jong of oud ̶ met betekenis en doel.
De apostel Paulus schreef aan de broeders in Filippi: "Ik dank mijn God, telkens wanneer ik aan u denk – in elk gebed van mij voor u allen bid ik altijd met blijdschap –vanwege uw gemeenschap aan het Evangelie, van de eerste dag af tot nu toe. Ik vertrouw erop dat Hij Die in u een goed werk begonnen is, dat voltooien zal tot op de dag van Jezus Christus." (Filippenzen 1:3-6). Het woord dat hier met "voltooien" vertaald werd staat in verband met het woord teleios dat we eerder beschreven hebben ̶ voltooien, volbrengen, verder vervullen. Dat is hoe en wanneer we volmaakt worden: wanneer Christus terugkeert en we Gods Koninkrijk binnengaan als pasgeboren zonen en dochters van God.
Perfectionisme is een valkuil die ons ervan weerhoudt werkelijk vooruitgang te boeken op het pad naar onze uiteindelijke bestemming in Gods Koninkrijk. Leg uzelf toe op groei. Val niet voor perfectionisme.