Dit is de vertaling van het Engelstalige artikel “The End of Pax Americana” door Wallace G. Smith, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van juni 2022
Gedurende vele decennia heeft de wereld de Pax Americana ̶ de Amerikaanse vrede ̶ ervaren. Wanneer het begon, kan betwist worden, maar het feit op zich niet. De wereldwijde dominantie van de militaire en financiële macht van de Verenigde Staten heeft de wereld een bepaald niveau van wereldwijde vrede, stabiliteit en welvaart opgeleverd, waardoor de levensstandaard van burgers van vele landen over de hele wereld gestegen is.
Maar aan die periode komt een einde.
De “onmisbare natie”, zoals de regering-Clinton de VS routinematig noemde, wordt niet langer als zo onmisbaar beschouwd. Zijn bedreigingen zijn niet langer zo gevreesd. Zijn aanwezigheid in internationale aangelegenheden is niet meer zo geaccepteerd. En de mondiale stabiliteit die ooit gevoed werd door Amerikaanse kracht is uitgegroeid tot een wereldwijde instabiliteit die wordt bevorderd door Amerikaanse zwakte.
Wat is er veranderd? En wat ligt er in het verschiet?
Wat staat er, terwijl het dossier van de Pax Americana zich bij de donkere pagina's van andere gesloten hoofdstukken uit de geschiedenis voegt, geschreven in het nieuwe hoofdstuk dat we nu openen?
Periodes van 'vrede'
De term 'Pax Americana' ontleent zijn vorm aan de oude Pax Romana, of Romeinse vrede. Vanaf het bewind van keizer Augustus tot het bewind van Marcus Aurelius (27 n.Chr.-180 n. Chr.) hielp angst voor de militaire kracht van Rome om de vijanden van het rijk af te weren en een gevoel van veiligheid te vestigen in regio's onder de paraplu van zijn bescherming ̶ zolang ze hun belastingen maar betaalden, zelf vreedzaam regeerden en zich herinnerden wie er uiteindelijk de baas was. Een deel van de zenuwachtigheit van leiders in de tijd van Jezus kan verklaard worden door hun verlangen om te voorkomen dat Rome hen als onruststokers zou zien die niet in staat waren de vrede te behouden en de Romeinse heerschappij te ondersteunen (Johannes 11:47-48). Onder dergelijke omstandigheden bloeide de handel en genoten velen van voorspoed.
Met de bestijging van de keizerstroon door Aurelius' zoon Commodus kwam er een einde aan de Pax Romana. De oude historicus Cassio Dio schreef over dat verlies dat het einde van dat tijdperk een neergang van “een koninkrijk van goud naar een koninkrijk van ijzer en roest [betekende], zoals dat gold voor de aangelegenheden van de Romeinen van die tijd.”
Toch is de Pax Romana in het historische geheugen blijven bestaan en heeft historici geïnspireerd om latere perioden vergelijkbare namen te geven. Van ongeveer 1815 tot 1914 ̶̶ tussen de Napoleontische oorlogen en de Eerste Wereldoorlog ̶ genoot een groot deel van de wereld van wat de Pax Britannica genoemd is, toen de ongeëvenaarde kracht van het Britse rijk een omgeving creëerde die vrijhandel en relatieve mondiale stabiliteit mogelijk maakte. De onovertroffen macht van de Britse marine intimideerde iedereen die de vrede die Groot-Brittannië als 'politieagent van de wereld' handhaafde, zou willen verstoren. De handel was overvloedig ̶ met groot voordeel voor het rijk en zijn vele kolonies over de hele wereld.
Natuurlijk waren geen van deze perioden van 'vrede' tijden van echte, wereldwijde vrede. Rome vocht wanneer nodig om zijn rijk te behouden. Romeinse legers plunderden Jeruzalem tijdens de Romeinse 'vrede'. En vergelijkbaar met de Pax Romana beleefde de Pax Britannica de Krimoorlog en de Opiumoorlogen, naast andere conflicten, en toch bestonden de 'grootmachten' van de wereld in relatieve vrede naast elkaar, terwijl velen in grote welvaart leefden.
Maar niets in deze wereld duurt voor altijd, en de Pax Britannica eindigde met de komst van de Eerste Wereldoorlog ̶ een oorlog die de opkomst zag van een nieuwe wereldmacht die uiteindelijk de mantel van leiderschap zou overnemen en een nieuwe periode van relatieve mondiale stabiliteit zou brengen.
Washington 'de wereld laten leiden'
Voordat de Tweede Wereldoorlog begon, deed een vertegenwoordiger van het Verenigd Koninkrijk een intrigerend aanbod aan de toenmalige president Franklin D. Roosevelt. New Yorker-columnist Daniel Immerwahr beschreef het evenement in een artikel van november 2020:
In 1939, kort voor de Duitse inval in Polen, bezocht een Britse afgezant, Lord Lothian, het Witte Huis met een ongebruikelijk verzoek. Het Verenigd Koninkrijk was niet in staat de wereld te beschermen tegen de nazi's zei Lothian tegen president Franklin Delano Roosevelt. De 'Angelsaksische beschaving' zou dus een nieuwe hoeder nodig hebben. De scepter viel uit Britse handen, legde Lothian uit, en de Verenigde Staten moeten 'hem oppakken'. Hoewel informeel gedaan, was het een buitengewone smeekbede. Londen was bereid een stap opzij te doen en Washington de wereld te laten leiden.
Roosevelt was naar verluidt niet geïnteresseerd. Zoals historicus Stephen Wertheim opmerkt in zijn boek Tomorrow, the World: “De president van de Verenigde Staten gaf de voorkeur aan Brits wereldleiderschap boven een Pax Americana: laten zij de last op zich nemen. Wat Groot-Brittannië voor de moderne wereld was geweest, zou Groot-Brittannië blijven voor de wereld van morgen” (blz. 36).
Toch vermeldt de geschiedenis de gemoedsverandering van Roosevelt, toen de oorlog in Europa begon en naarmate die zich uitbreidde. En de geschiedenis vermeldt ook de cruciale rol van de Amerikaanse macht bij het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog ̶ een oorlog die begon met een gezamenlijke Sovjet-Duitse invasie van Polen en eindigde in de schaduw van twee paddenstoelwolken in Japan, waarmee de geboorte van 's werelds nieuwste supermacht, de Verenigde Staten, werd aangekondigd.
De kracht en de dynamiek van de naoorlogse Amerikaanse economie stimuleerde de economieën van andere landen en maakte de Amerikaanse dollar tot de de-facto reservevaluta van de wereld ̶ een financieel activum waarvan de toekomstige waarde vertrouwd kon worden vanwege de machtige natie die deze ondersteunde. En met het einde van de Koude Oorlog en de val van de Sovjet-Unie in 1989 werd de VS 's werelds enige echte supermacht, in staat om over de hele wereld met weinig weerstand ongekende kracht en invloed uit te oefenen. De New York Post vatte onlangs de zegeningen samen die een groot deel van de wereld onder de Pax Americana genoten heeft:
We bevinden ons in de meest vreedzame periode uit de bekende historie, en dat komt door de allianties die na de Tweede Wereldoorlog door het Westen gesmeed werden. Hoeveel regionale conflicten werden door de NAVO in toom gehouden? Hoeveel dictators ontmoedigd? En op de wereldmarkt die hierdoor bevorderd werd, steeg de kwaliteit van leven voor iedereen. Om maar één meetpunt te nemen: 36% van de mensheid leefde in 1990 in extreme armoede. Vandaag is dat, volgens de Wereldbank, tot 9% gedaald.
De Verenigde Staten werd al snel de spil van een relatief stabiele en over het algemeen profijtelijke internationale wereldorde, ook al vormde ze die wereldorde naar goeddunken om te voldoen aan zijn eigen doelstellingen. Met militaire bases over de hele wereld en daarmee slechte actoren afschrikkend en belovend wanneer nodig zo snel mogelijk hulp te bieden, leek de Pax Americana een mondiale vrede te vertegenwoordigen zoals er nog nooit een geweest was.
Tijdens de openingsceremonie van 2014 op de Amerikaanse militaire academie schonk president Barack Obama aandacht aan de cruciale rol van zijn land:
Onze strijdkrachten kennen geen gelijke. De kans op een directe dreiging tegen ons door welk land dan ook is klein en is niet te vergelijken met de gevaren waarmee we tijdens de Koude Oorlog geconfronteerd werden.... Van Europa tot Azië zijn we het centrum van allianties ongeëvenaard in de geschiedenis der naties.... En wanneer een tyfoon de Filippijnen treft of schoolmeisjes in Nigeria ontvoerd worden of gemaskerde mannen een gebouw in Oekraïne bezetten, dan is het Amerika waar de wereld naar kijkt voor hulp. Dus de Verenigde Staten is en blijft de enige onontbeerlijke natie. Dat is de afgelopen eeuw zo geweest en dat zal voor de komende eeuw ook zo zijn.
Een verschuiving over regeringen heen
De komende eeuw had echter andere ideeën. De regering van president Bill Clinton opende in 1999 de wereld de ogen toen door de VS geleide NAVO-troepen intervenieerden en tot een gemakkelijke overwinning in het Kosovo-conflict kwamen ̶ zonder toestemming van de Verenigde Naties en met een Rusland en China die zich verzetten tegen de eenzijdige Amerikaanse actie. Voor degenen die Amerika als een ideologische tegenstander zagen, begon de hoge prijs van deelname aan de Pax Americana helder te worden: de wereld delen met een natie die in staat is haar wil naar believen op te leggen.
Maar na de terroristische aanslagen van 11 september 2001, tijdens het bewind van president George W. Bush, leken de zaken te veranderen. Weinigen twijfelden aan de rechtmatigheid van de Verenigde Staten om als reactie de oorlog aan de Taliban in Afghanistan te verklaren, maar het verklaren van de oorlog aan Saddam Hoessein in Irak in 2003 was een andere zaak. Hoewel het Iraakse leger vrij gemakkelijk in handen van de VS viel, was de ontdekking dat er geen massavernietigingswapens waren ̶ hetgeen betekende dat de oorlog onder een vals voorwendsel was aangegaan ̶ een verwoestende klap voor het vermeende morele gezag van Amerika in de wereld.
Velen vroegen zich af of de VS hun ongekende militaire macht kon ontketenen zonder verantwoordelijk te worden gehouden voor zijn misstappen, wat op zijn beurt zou kunnen voorkomen dat de Pax Americana ooit het ‘Amerikaanse Rijk’ zou worden. De integriteit van de VS als bondgenoot kwam verder ter discussie te staan bij de aanpak van een crisis in Syrië. In augustus 2012 verklaarde president Obama dat de Syrische dictator Bashar al-Assad een “rode lijn” zou overschrijden als hij chemische wapens zou gebruiken tegen tegenstanders in de burgeroorlog van zijn land. Maar toen Assad in 2013 precies dat deed, ondernam de VS geen militaire actie, waardoor de wereld zich afvroeg wat een 'rode lijn' precies betekende ̶ meer dan een relatief lege dreiging.
Tegen het einde van de ambtstermijn van president Obama was de VS – zowel zijn burgers als zijn politici – de internationale betrokkenheid beu. Een van de vele redenen waarom Donald Trump gekozen werd, was een groeiend gevoel dat Amerika zijn focus naar binnen moest richten om groeiende binnenlandse problemen aan te pakken, zoals de gevaarlijk poreuze zuidgrens. In zijn inaugurele rede beloofde president Trump dat “een nieuwe visie ons land zal regeren, voortaan vanaf deze dag zal het enkel Amerika eerst zijn.” Dit betekende dat op andere landen druk uitgeoefend diende te worden om voor hun eigen verdediging minder op de VS te rekenen.
Toch was het onder president Trump dat een van de 'laatste hoera’s' voor Pax Americana plaatshad, toen hij de Abraham-akkoorden ondertekende ̶ historische overeenkomsten om de Amerikaanse en Israëlische betrekkingen met de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein te normaliseren. De Abraham-akkoorden zouden voor elke presidentiële regering als een historische overeenkomst beschouwd zijn, waardoor de heer Trump mogelijk in aanmerking zou komen voor een Nobelprijs. Maar in hun collectieve irrationele haat tegen de president negeerden de Amerikaanse media de akkoorden op effectieve wijze, en de regering van de opvolger van de heer Trump, president Joe Biden, weigert over het algemeen zelfs om ze bij hun officiële naam te noemen.
Afghanistan: symptoom van een stervend tijdperk
Sinds de Abraham-akkoorden zijn successen voor de Pax Americana moeilijk te behalen. Mislukkingen daarentegen waren er te over.
Misschien wel het meest pijnlijk duidelijke symptoom van een stervende 'Amerikaanse vrede' is de rampzalige terugtrekking van de regering-Biden uit Afghanistan. Na twee decennia oorlog te hebben gevoerd, meer dan twee biljoen dollar te hebben uitgegeven en duizenden levens te hebben verloren, zijn de Verenigde Staten Afghanistan ontvlucht op een manier die velen als de gehaaste terugtrekking van een verslagen natie zagen, die doet denken aan de beelden van Amerikaanse troepen die zich terugtrokken uit Saigon bij de nederlaag in de Vietnamoorlog.
“We zullen niet overhaast naar de uitgang rennen”, had de president beloofd. “We zullen het op verantwoorde, weloverwogen en veilige wijze doen.” Maar uit de beelden en rapporten die binnenstroomden bleek precies het tegenovergestelde: een gehaast vertrek op onverantwoorde, lukrake en gevaarlijk manier uitgevoerd. De bondgenoten van Amerika waren verbijsterd. In Groot-Brittannië gaf Lionel Shriver dit commentaar in de Spectator:
Door een schandalig chaotische terugtrekking te plannen die zou samenvallen met de 20e verjaardag van de aanslagen op het World Trade Center heeft Joe Biden het klaargespeeld de vernedering van 9/11 niet ongedaan te maken, maar te herhalen....
De NAVO is in hoofdzaak de Verenigde Staten. VN-vredestroepen zijn een farce. Dus als de VS echt gekoeioneerd wordt (zo niet geheel vernederd) en gedwongen wordt om in de nabije toekomst op de plaats rust te houden, kijken we naar een toekomst waarin kwaadwilligen met alles kunnen wegkomen. Sterker nog, kwaadwilligen denken misschien nu al dat ze met alles kunnen wegkomen.
Recente gebeurtenissen wijzen er wellicht op dat de speculatie van Shriver klopt. Meer dan één analist heeft gesuggereerd dat de belangrijkste factor die Vladimir Poetins inval in Oekraïne aanmoedigde zijn waarneming van Amerikaanse zwakte was ̶ zo niet een capaciteitszwakte van, dan toch zeker een wilszwakte. Een grootschalige oorlog beginnen op de drempel van Europa, historisch gezien een regio met de duidelijkste en helderste Amerikaanse beloften van bescherming, zou eens ondenkbaar geweest zijn ̶ of op zijn minst een risico dat het niet waard is genomen te worden.
Maar naarmate de Pax Americana afneemt en de politieman van de wereld alles behalve zijn baan opgeeft, worden risico's die ooit ondenkbaar waren nieuwe kansen. De wereld is weer beschikbaar om verdeeld te worden. Taiwan en China ontgaat dit zeker niet.
Zo ook Duitsland. In februari van dit jaar vertelde de Duitse bondskanselier Olaf Scholz tijdens een spoedzitting van het parlement dat zijn land 113 miljard dollar in zijn leger zou gaan storten als reactie op de Russische invasie van Oekraïne. De BBC meldde: “Er ging een hoorbare schokgolf door het parlement. Sommige parlementsleden klapten, sommigen reageerden met boegeroep, anderen hoorden het donderen in Keulen.” Het is de grootste militaire investering van Duitsland sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog ̶ een stap die vóór de oorlog in Oekraïne ondenkbaar zou zijn geweest. En het is een stap die lang aangemoedigd werd door meer dan één Amerikaanse regering, die het steeds meer beu zijn om de Pax Americana in stand te houden.
Is dit een overwinning voor de VS? Wat de natie snel zal leren is dat bondgenoten die je niet nodig hebben misschien niet lang bondgenoten blijven ̶ en misschien is Amerika dit al aan het leren. In de begindagen van het conflict tussen Rusland en Oekraïne zocht president Biden steun van bondgenoten en nam contact op met de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman en de sjeik Mohammed bin Zayed al Nahyan van de V.A.E. Volgens de Wall Street Journal en anderen hebben beide mannen zijn telefoontjes afgewezen. Elk nam echter wel een telefoontje aan van Vladimir Poetin.
Hoe gaat het verder?
Sommige waarnemers hebben moed gekregen doordat de reactie op de Russische invasie van Oekraïne aangetoond heeft dat het westen meer eensgezind is dan het in afgelopen jaren is geweest. Sommigen hebben geprobeerd president Biden te prijzen voor het spelen van een leidende rol in die eenheid. Maar voor de meeste waarnemers blijft het een teken aan de wand voor de 'Amerikaanse vrede'. Maar wanneer de Pax Americana gekomen en gegaan is ̶ en korter geduurd heeft dan de Pax Romana of de Pax Britannica ̶ hoe zal het dan verder gaan?
Bijbelse profetie onthult details over de laatste, culminerende periode van de wereldgeschiedenis. De Schrift suggereert dat, hoewel de wereld vóór het einde van dit tijdperk haar portie van tijdelijke op en neergangen zal zien, onze snel naderende toekomst nog één periode meer van 'vrede' op wereldschaal zou kunnen inhouden. Men zou het de Pax Europa kunnen noemen, de Europese vrede. Maar nog meer dan enig eerdere door oorlog bevlekte Pax zal het een volkomen valse vrede zijn die gekweekt wordt door niveaus van bloedvergieten en oorlogvoering die ongekend zijn in de menselijke geschiedenis. Misschien zou een betere naam ervoor de Pax Bestiae zijn ̶ de vrede van het beest.
Deze komende 'vrede' zal afgedwongen worden door een wereldomvattende supermacht met voldoende militaire macht om iedereen te onderwerpen die het zou durven het met haar oneens te zijn. In feite beschrijft het boek Openbaring deze Europese 'beestmacht' als zijnde zo onstuitbaar dat de mensen van de wereld zich erover zullen verbazen en vragen: "… Wie is aan dit beest gelijk? En wie kan er oorlog tegen voeren?" (Openbaring 13:4). En Daniël 11 beschrijft dit supranationale wezen als een dat op zijn vijanden zal “aanstormen”, landen binnentrekt, ze overspoelt en erdoorheen trekt (vv. 40-41).
Hoewel deze Europese 'beestmacht' een ongekend vermogen om oorlog te voeren zal hebben, zal ze meer dan een onstuitbare oorlogsmachine zijn. Profetie onthult dat ze ook veel economische winst zal mogelijk maken. Kooplieden van over de hele wereld zullen zaken doen met de grote stad van deze mondiale grootmacht, die in allerlei soorten goederen handelt ̶ inclusief zelfs de "lichamen en zielen van mensen" (Openbaring 18:13). Inderdaad, als deze wederopstanding van het Romeinse rijk aan het einde-der-dagen de VS en Groot-Brittannië als de ongeëvenaarde supermacht van de wereld verdringt, zal ze zelfs overwonnen Amerikanen en Britten uit hun militair en economisch verwoeste thuislanden halen om als slaven in andere landen te dienen. Vraag voor meer details over de toekomst van de VS en het VK een gratis exemplaar aan van het boekje De Verenigde Staten en Groot-Brittanië in de profetieën, of lees het online op wereldvanmorgen.nl.
Velen rond de wereld zullen rijk worden door samen te werken met deze komende Europese supermacht, terwijl degenen aan de andere kant van de schaal haar toorn zullen ondervinden. Dit “beest” zal oorlog voeren tegen ware christenen die hun geloof behouden in het aangezicht van een militante, wereldwijde, valse vorm van christendom. Sterk beïnvloed door een machtige valse kerk in de eindtijd, afgebeeld als een hoer die op een groot beest rijdt (Openbaring 17), zal deze kolos zijn militaire macht als werktuig voor gruwelijke vervolging inzetten (Openbaring 13:7). Letterlijk miljarden zullen omkomen als conflicten tussen dit geprofeteerde beest en andere machten van de wereld de dood van een derde van de mensheid tot gevolg zal hebben (Openbaring 9:18).
De komende Pax Europa zal snel overgaan tot het tegenovergestelde van vrede, wanneer het wereldwijde conflict een meedogenloze climax bereikt die de hele mensheid met uitsterven zal bedreigen ̶ omstandigheden die zo vreselijk zijn dat, in de eigen woorden van Jezus Christus, "… er geen vlees behouden [zou] worden" als God niet zou ingrijpen om te voorkomen dat we onszelf vernietigen (Mattheüs 24:22).
Het begin van de Pax Christi
Alleen dan, op dit moment van grootste wanhoop, zal er eindelijk hoop op werkelijke vrede komen ̶ want God zal ingrijpen.
Na een geprofeteerde reeks kosmische verschijnselen in de hemelen en wonderbaarlijke gebeurtenissen op aarde zullen de legers van de wereld hun aandacht afwenden van de vernietiging van elkaar en zullen zij deelnemen aan de strijd tegen hun gemeenschappelijke 'vijand' die uit de hemel neerdaalt ̶ de terugkerende Jezus Christus. Maar Hij zal hen volkomen verslaan en in hun plaats regeren met Zijn verheerlijkte en opgestane heiligen aan Zijn zijde, daarmee de goddelijke aankondiging vervullend die bij Zijn verschijning gedaan was: "… De koninkrijken van de wereld zijn van onze Heere en van Zijn Christus geworden, en Hij zal Koning zijn in alle eeuwigheid" (Openbaring 11:15). Beginnend te Jeruzalem zal Zijn regering zich over de hele wereld verspreiden totdat elke knie zich ter erkenning van Zijn heerschappij gebogen heeft. (Filippenzen 2:10).
Met het begin van Zijn regering zal ‘s werelds eerste ware tijdperk van vrede beginnen. Men zou het de Pax Christi kunnen noemen ̶ de vrede van Christus. Maar hoewel de Messias een overweldigende kracht in de wereld zal uitoefenen ̶ groter dan welke potentaat in de geschiedenis ook ̶ ’een dergelijke kracht zal verre van de enige sleutel tot Zijn vrede zijn. In plaats van louter verschil van mening de kop in te drukken of andere naties tot overeenstemming om te kopen, zoals de sleutels tot wereldheerschappij sinds de Pax Romana zijn geweest, zullen de teruggekeerde Jezus Christus en Zijn heiligen bereiken wat geen enkele andere wereldmacht ooit heeft kunnen doen: ze zullen de wereld onderwijzen hoe in vrede te leven door mensen overal te helpen hoe te leven in liefdevolle gehoorzaamheid aan de wetten en geboden van hun Schepper. Inderdaad zegt Jesaja 11:9 over deze tijd: "Men zal nergens kwaad doen of verderf aanrichten op heel Mijn heilige berg, want de aarde zal vol zijn van de kennis van de HEERE, zoals het water de bodem van de zee bedekt." God zal die kennis in de harten van mensen schrijven door Zijn Geest, en zodoende de menselijke natuur zelf veranderen (Hebreeën 10:16).
Alleen dan zal elke vluchtige Pax uit het verleden tot een verre herinnering vervagen. Een nieuw tijdperk zal begonnen zijn en de wereld zal eindelijk bestuurd worden door een leider die in staat is om echte vrede te brengen. Inderdaad zullen degenen die onder Zijn heerschappij leven naar Zijn hoofdstad in Jeruzalem kijken, nadenkend over de vele zegeningen die Hij allen bracht die onder de veiligheid van Zijn vleugels leven, en Hem "Vredevorst" noemen (Jesaja 9:5). Moge God die vrede spoedig brengen.