Dit is de vertaling van het Engelstalige artikel “Jerusalem: The Way Forward” door Peter G. Nathan, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van november-december 2023.

In april 2023 vierde Israël zijn vijfenzeventigste verjaardag als onafhankelijke moderne natie. Op zijn vijftigste verjaardag in 1998 werd het door wijlen Paul Johnson, de Britse schrijver en commentator, geprezen als de belangrijkste van de honderd naties die in de twintigste eeuw waren gevormd – de vorming van Israël als natie was een wonder, terwijl die van de andere dat niet was. Om het in perspectief te plaatsen: Israël heeft het 75 jaar overleefd, terwijl de Sovjet-Unie met 74 jaar ineenstortte.

Maar de vijfenzeventigste verjaardag werd niet begroet met de uitbundigheid van de vijftigste. Sinds januari zijn er in verschillende Israëlische steden regelmatig protesten geweest voor en tegen de leiding van de regering van premier Benjamin Netanyahu, waarbij de media de tegenstanders van de regering meer aandacht gaven. Eind september duurden de protesten van beide partijen al negen maanden. Opmerkelijk genoeg verliepen de protesten zonder noemenswaardig geweld of schade aan eigendommen en werden deze benadrukt door het overvloedige aantal Israëlische vlaggen dat door demonstranten aan beide kanten werd gebruikt. De basis van de protesten houdt verband met waar Israël de komende 75 jaar zal staan.

De oorzaak van de protesten is een wetsherziening die de coalitieregering van Netanyahu nastreeft. Sinds 1994 en de benoeming van Aharon Barak tot opperrechter is het Hooggerechtshof van Israël zo activistisch geworden dat het de wetgeving van de Knesset onwettig verklaart. Netanyahu heeft gerechtelijke hervormingen nagestreefd die de Knesset een vetorecht zouden geven over beslissingen van het Hooggerechtshof en die de invloed van niet-gekozen rechters en advocaten op de benoeming van nieuwe rechters zouden beperken.

Maar als het tientallen jaren gewerkt heeft, waarom dan de drang om de regeling nu te veranderen? Terwijl veel andere landen in de wereld geprobeerd hebben die rol van het Hooggerechtshof ook in te voeren, voelen de religieuzen van Israël zich gekrenkt door de manier waarop zij door het Hooggerechtshof en de seculiere elite behandeld zijn. De hervormingen van Netanyahu zijn erop gericht het gezag van de Knesset te verankeren om beslissingen van het Hooggerechtshof terzijde te schuiven en meer invloed uit te oefenen bij de benoeming van rechters om in dat Hof zitting te nemen.

Een crisis van politieke en religieuze identiteiten

Om Netanyahu’s verlangen naar verandering te begrijpen, moeten we teruggaan naar het begin van de staat Israël in 1948. Israël werd opgericht als een natie gebaseerd op moderne Europese ideeën over wat een staat is. Het moest een seculiere staat worden, bestuurd door de Knesset, in plaats van een religieuze staat. Religie moest onderworpen zijn aan de regering, net zoals de regering in het Verenigd Koninkrijk toezicht houdt op de Church of England [de Engelse staatskerk, red. NL]. De Britse premier keurt alle belangrijke benoemingen in die kerk goed voordat ze door de vorst als hoofd van de Church of England bekrachtigd worden.

David Ben-Goerion, de eerste premier van Israël, wilde dat Israëlische burgers het voorbeeld zouden volgen van de sabras – die ruige autochtone Israëli’s die het land bewerkten en bijdroegen aan de industrie – in plaats van de religieuze Joden na te volgen die zich toelegden op studeren, zoals zovelen die tijdens de Holocaust in Europa waren omgekomen. Niettemin was religie toegestaan, en er werden voorzieningen getroffen voor het rabbinaat om toezicht te houden op immigratie en huwelijken.

Hoewel dat voor de meesten in de beginjaren van de staat misschien acceptabel was, hebben zich veranderingen voorgedaan die de natie diepgaand hebben beïnvloed. De Israëliërs hebben de linkse Labour-partij die Ben-Goerion heeft opgericht grotendeels in de steek gelaten en zijn naar de rechterkant van het politieke spectrum opgeschoven. Als er vandaag in Israël verkiezingen zouden worden gehouden, veronderstellen sommigen dat de Labour-partij helemaal geen zetels zou winnen. De huidige premier Benjamin Netanyahu van de conservatieve Likoed is de langst dienende Israëlische premier en heeft deze rol al drie keer vervuld sinds de Likoed in 1977 voor het eerst een regering vormde onder Menachem Begin. Toch zijn alle premiers van Israël, conservatief of links gezind, van David Ben-Goerion tot Benjamin Netanyahu, van seculier karakter geweest.

Hoewel de verschuiving naar rechts in de Israëlische politiek gedeeltelijk kan worden toegeschreven aan het economische succes van het Likoed-beleid, transformeert een nog grotere verandering de demografie van het land, aangezien de aantallen grotendeels religieuze Mizrahi-Joden – degenen met wortels in naburige moslimlanden in plaats van in Europa – groeien en een macht worden waarmee electoraal rekening moet worden gehouden, samen met de Falasha uit Ethiopië en de Haredim (orthodox).

We moeten ook opmerken dat de term seculier een genuanceerde betekenis heeft in Israël en niet geheel niet-religieus betekent, zoals in het Westen. Hoewel politiek en filosofie de levens van seculiere mensen beheersen, vieren veel seculiere Israëli's religieuze feestdagen zoals Pesach of Jom Kipoer, alhoewel veeleer ter herdenking dan als een manier van leven. We kunnen dit zien aan de manier waarop de stad Tel Aviv de seksuele- en genderidentiteitspolitiek heeft omarmd. De bekende schrijver en academicus Yossi Klein Halevi vatte dit seculiere standpunt samen toen hij schreef:

Mijn Joodse leven is religieus; mijn Israëlische leven is seculier. Ik vier de seculiere staat die ons naar huis heeft gebracht en ons heeft geleerd hoe we onszelf kunnen beschermen, die ons heeft geholpen als volk te genezen na de Holocaust en die Joodse gemeenschappen heeft teruggehaald uit een steeds gevaarlijker en disfunctioneel Midden-Oosten (Times of Israel, 28 juli 2023).

Daarentegen beheerst voor de meeste Mizrahi-Joden, en voor de hele Chassidische gemeenschap in Israël, religie op diepgaande wijze hun leven. De seculiere filosofieën van de tijd zijn een voorbijgaande trend en van geen enkel belang voor hen.

De afgelopen jaren hebben de kleine religieuze politieke partijen, die doorgaans rechts in het politieke spectrum zitten, een belangrijke stem gekregen bij de vorming van Israëlische regeringen. Net als andere recente premiers vertrouwt Netanyahu op hen voor zijn meerderheid in de Knesset. Zo leidt Netanyahu – een secularist – vandaag de dag wat sommigen beschouwen als Israëls eerste orthodoxe parlement.

Dit maakt de gerechtelijke hervormingen, waarvan de eerste op 24 juli werd aangenomen, tot een lakmoesproef van welke kant Israël politiek opgaat: moet Israël seculier of religieus zijn? Die strijd wordt gevoerd in de straten van Tel-Aviv en Jeruzalem, maar zal binnenkort worden uitgevochten in het Hooggerechtshof, dat er op 28 juli mee instemde een juridische strijd aan te gaan over de vraag of het de nieuwe wetgeving die onlangs door de Knesset werd aangenomen als redelijk kan beoordelen.

Dit bereidt Israël voor op een constitutionele crisis. Zullen de acties op straat en in het Hooggerechtshof de natie verscheuren en ervoor zorgen dat deze uit elkaar valt? De crisis is ernstig en de retoriek die zich tegen de verandering verzet is verhit – tot het punt dat sommige reservisten van de Israel Defense Force [Israëlische defensiemacht, red. NL] publiekelijk hebben toegegeven niet te zullen komen opdagen voor diensttraining.

Maar zal dit het einde van Israël markeren? Als mensen die profetie bestuderen begrijpen wij de vestiging van de moderne staat Israël in 1948 vanuit de pagina’s van een oud boek: de Bijbel. Deze maakt duidelijk dat een Joodse staat een aanzienlijke strijdmacht zal zijn ten tijde van de terugkeer van Jezus Christus (Zacharia 12:1-14), en Jeruzalem een brandpunt in de tijd die voor ons ligt.

De Tempelberg

Toen de moderne, seculiere staat Israël gesticht werd, was de Tempelberg niet van onmiddellijk belang. Hij was in handen van de Jordaniërs. De Joodse bezorgdheid over de Tempelberg had betrekking op de locatie van het Heilige der Heiligen en de wens om te voorkomen dat mensen de heilige grond betreden (en dus verontreinigen) waar het eens stond. Ben-Goerion was als premier tevreden met de wetenschap dat de Tempelberg onder de controle stond van de Jordaanse regering. Israël had al met genoeg problemen te kampen die eenvoudigweg verband hielden met overleven.

Scrol nu vooruit naar juni 1967 en de Zesdaagse Oorlog, toen Joodse troepen Jeruzalem en de Tempelberg heroverden. Generaal Moshe Dayan, de leider van de Israëlische strijdkrachten en een formidabele figuur in de Israëlische samenleving, gaf bij het zien van een Israëlische vlag die gehesen was boven de Rotskoepel nadat zijn troepen de Tempelberg hadden veroverd, opdracht deze naar beneden te halen en gaf als commentaar: 'Waar heb ik dit Vaticaan voor nodig?' Zijn opmerkingen weerspiegelden zijn seculiere kijk, vooral zijn afwijzing van elke vorm van rituele religie, waarbij hij geen aandacht besteedde aan het belang van de Tempelberg in de gebeden van orthodoxe Joodse mensen over de hele wereld. Een waarnemer schreef:

Dayan dacht destijds, en schreef jaren later zijn gedachten neer, dat aangezien de berg een 'islamitische gebedsmoskee' was, terwijl het voor Joden niet meer dan 'een historische herdenkingsplaats van het verleden was… men de Arabieren niet moest hinderen zich daar te gedragen zoals ze nu doen en dat men hun recht als moslims moest erkennen om de plaats te controleren.' ('Moshe Dayan's Tragic Blunder', Commentary, februari 2023).

De verklaring van Dayan speelde in de kaart van de Palestijnse opvatting van 'tempelontkenning' – dat Joden nooit in Israël hadden gewoond en dat daar nooit een tempel had bestaan. Door zo te handelen gaf Dayan ook legitimiteit aan een status quo op heilige plaatsen die terugging tot de Mammelukse heerschappij in de dertiende eeuw. Tegenwoordig blijft de Tempelberg onder de controle van de Jordaanse Waqf. Toch wordt het idee dat Israëli's de toegang tot de Tempelberg ontzegd wordt, en vooral van het bidden op de Tempelberg – bidden is momenteel alleen toegestaan aan de Westmuur [of ‘klaagmuur’, red. NL] – betwist door orthodoxe Joden (“The History of the Temple Mount Status Quo, Which Prohibits Jews from Praying at Their Holiest Site”, Mosaic, 11 augustus 2022).

De Israëlische politie patrouilleert gewapend met camcorders op de Tempelberg, teneinde de Joden die bidden te betrappen. Ze kunnen ter plekke een oordeel opleggen aan elke Jood die dit doet. Desondanks negeren steeds meer Joden de beperkingen en bezoeken ze de Tempelberg om te bidden. Jeruzalem-dag waarop jaarlijks de verovering van Jeruzalem en de Tempelberg in 1967 herdacht wordt, brengt duizenden Joden naar deze plaats om te bidden. Het verlangen om zo dicht mogelijk bij de locatie van de tempel te bidden is een krachtige drijfveer voor religieuze Joden. Archeologen zijn het grotendeels eens over de locatie van de tempel op de 15 ha grote Tempelberg, en velen zijn niet bang om de reinheidsvoorschriften te overtreden die de rabbijnen bij de staatsvorming hebben uitgeroepen. Tegenwoordig zien we dat Joden aanbiedingen op sociale media posten om gebedsverzoeken voor anderen toe te voegen aan hun eigen gebeden op de Tempelberg. Dit weerspiegelt de toename van de Joodse spiritualiteit die de afgelopen jaren is geconstateerd

Een oproep tot gebed – of een oproep tot oorlog?

Als Joden regelmatig openlijk bidden op de Tempelberg, ondanks te verwachten boetes ter plekke, wat zal de toekomst dan brengen? Tijdens een bezoek aan de Tempelberg om het vasten van Tisha B'Av en de vernietiging van de eerste en tweede tempel te herdenken, verklaarde Itamar Ben-Gvir, de Israëlische minister van nationale veiligheid, dat zijn land ter plaatse “bestuur [moet] laten zien” (“Muslim countries condemn Ben-Gvir's 'storming' of Temple Mount”, Jewish News, 27 juli 2023). Onder een kop die de islamitische oppositie tegen zijn bezoek benadrukte werd Ben-Gvir geciteerd als te hebben gezegd dat de plaats van de Tempel “de belangrijkste locatie is voor het volk van Israël. We moeten terugkeren en ons bestuur laten zien.”

Waarom is dit belangrijk voor ons vanuit het gezichtspunt van profetie? Omdat de Bijbel aangeeft dat, hoewel niet noodzakelijkerwijs vandaag, volgende week of volgend jaar, de religieuze partijen uiteindelijk de strijd zullen winnen.

Waarom kunnen we zo zeker zijn van die overwinning? Omdat seculiere leiders nooit zouden toestaan dat er offers zouden plaatsvinden op de Tempelberg, terwijl de Bijbel ons zegt dat offers voor een korte periode vóór het einde van het tijdperk opnieuw ingevoerd zullen worden.

Als u zich afvraagt wat deze kijk op de seculiere wereld is, denk dan eens aan de Europese gevoeligheden ten aanzien van het koosjer en halal slachten van dieren. Seculiere regeringen proberen dergelijke praktijken vaak te verbieden. Lokale autoriteiten in sommige Europese landen hebben al de macht om deze te verbieden. Als die strijd eenmaal gewonnen is, zal de besnijdenis van mannen waarschijnlijk de volgende zijn; IJsland heeft in 2018 al geprobeerd deze praktijk te verbieden. Religieuze symbolen, of het nu gaat om koosjer doden, besnijdenis of – bovenal – offers, zijn in de seculiere samenleving niet acceptabel. Opeenvolgende regeringen van Israël hebben besnijdenis en koosjer slachten toegestaan als essentiële onderdelen van de Joodse identiteit, maar hebben consequent pogingen in de richting van de herinvoering van offers geblokkeerd.

Toch is de Bijbel duidelijk over de herinvoering van offers. Deze gebruikt zelfs het gedwongen stoppen van de offers als tijdmarkering voor de terugkeer van Jezus Christus naar de Olijfberg, die ten oosten van Jeruzalem ligt en uitkijkt op de Tempelberg (Daniël 8:8–14; 12:11). Het boek Daniël beschrijft de herintroductie van offers en stelt vast dat deze door de Koning van het Noorden, een belangrijke figuur uit de eindtijd die oorlog voert tegen de Koning van het Zuiden in het gebied van Israël en de omringende landen (Daniël 11:29–40), gestopt zullen worden.

Daniël zegt ons dat het een tijd van grote problemen gaat worden. De onrust in Israël vandaag de dag is slechts een schaduw van wat gaat komen [let wel, dit artikel is geschreven vóór 7 november, de dag van de recente inval van Hamas, red. NL]. Na die gebeurtenissen zal Jezus Christus terugkeren om Zijn regering over alle naties van de wereld te vestigen.

Een struikelblok voor alle naties, dat binnenkort onthuld zal worden

Een Israëlische regering die offers op de Tempelberg toestaat zal niet een regering zijn die gecontroleerd wordt door seculiere krachten, maar zal diep religieus zijn. Israël beslist momenteel wat voor soort natie het wil zijn. Het feit dat artsen en andere deskundigen openlijk praten over het verlaten van de staat Israël laat zien dat zij de diepgaande veranderingen begrijpen die in hun land plaatsvinden.

Momenteel zijn er binnen Israël groepen die zich voorbereiden op de herintroductie van offers. Ze beschikken over de benodigde materialen om een altaar te bouwen, maar ook over kleding en gebruiksvoorwerpen waarmee de priesterschap het offerproces kan uitvoeren. Ze wachten met spanning op de beschikbaarheid van een rode vaars die geofferd zal worden voor de reiniging van het priesterschap en degenen die de offers brengen (Numeri 19).

Israël laat ons tegenwoordig een scherp contrast in levensstijlen zien. De huidige strijd gaat uiteindelijk over wat voor soort natie het zal zijn: seculier versus religieus, vroom Bijbels gedrag versus postmoderne levensstijlen van ongeremde expressie van seksualiteit en genderidentiteit. De een accepteert de ander niet. Een conflict is onvermijdelijk. Lees het magazine Tomorrow’World en/of bekijk de TV-uitzendingen van de Wereld van Morgen om meer te leren over wat er volgens de Bijbel zal gebeuren met de landen in het Midden-Oosten – en Israël in het bijzonder.