Wat is het werkelijke doel van ouderschap? Is het slechts om kinderen groot te brengen om onafhankelijke en competente volwassenen te worden, of is er meer?
Lees verder voor het verbazingwekkende antwoord!
Hoofdstuk 1
Naar Gods beeld
De kringloop van het menselijk leven heeft zich al duizenden jaren voortgezet. Kinderen worden geboren, zij groeien op en de meeste krijgen uiteindelijk zelf kinderen. De ene generatie sterft en wordt vervangen door de volgende. Toch hebben weinig mensen het antwoord begrepen op de eeuwenoude vraag: wat is het doel van deze terugkerende kringloop van het leven? Voor degenen die ondergedompeld zijn in het verkeerde geloofssysteem van evolutie is de enige conclusie dat deze kringloop van het menselijk leven enkel bestaat om de soort te reproduceren. Zij geloven dat het leven geen betekenis heeft; het bestaat alleen maar.
Voor degenen van ons die voor zichzelf het bestaan van de Schepper God bewezen hebben, volgt logischerwijs dat onze Schepper ons voor een doel schiep. Het woord van God openbaart zeer duidelijk dat verbazingwekkende doel: “En God zei: Laten Wij mensen maken naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis…” (Genesis 1:26). Menselijke wezens zijn geschapen naar de gelijkenis van de Godfamilie (Efeze 3:14-15). Als wij bereid zijn om opgeleid te worden door het Gezin van God (God de Vader en Zijn Zoon, Jezus Christus) en openstaan om in onszelf het karakter en de denkwijze van God zelf te ontwikkelen, dan kunnen wij bij de terugkeer van Christus letterlijk volledig geboren worden in het Gezin van God, waarin Jezus Christus “… de Eerstgeborene… onder vele broeders” is (Romeinen 8:29).
Intussen zijn “… zovelen als er door de Geest van God geleid worden… kinderen van God”, “De Geest… getuigt met onze geest dat wij kinderen van God zijn” (Romeinen 8:14, 16). Wat een ontzettend voorrecht! Als wij bereid zijn om geleid en opgeleid te worden door onze geestelijke ouder (God de Vader) en onze ‘oudere broer’ (Jezus Christus), kunnen wij uiteindelijk Gods vastgestelde doel voor ons vervullen: volledig geschapen te zijn naar Zijn beeld. Gods bedoeling is om godvruchtige kinderen groot te brengen, naar Zijn beeld, die onder Hem als koningen en priesters met Jezus Christus op deze aarde zullen regeren: “En U hebt ons voor onze God gemaakt tot koningen en priesters, en wij zullen als koningen regeren over de aarde” (Openbaring 5:10).
Het uiteindelijke doel voor christelijke ouders is een fundament te leggen in de jonge, beïnvloedbare jaren van hun kinderen, zodat zij altijd verlangen God als hun Vader volledig te zoeken. Dat is het doel, maar ouders kunnen kinderen niet dwingen de juiste beslissingen te nemen. Zelfs God, onze Vader, dwingt ons niet juiste beslissingen te nemen. Hij zal ons leiden en aanwijzingen geven, maar zal ons niet dwingen. Het doel van godvrezend ouderschap is om onze kinderen te helpen in de voetsporen van ouders te willen treden die Gods manier van leven leiden en die in de voetsporen van hun geestelijke Vader treden . Als ouders willen wij het verlangen van onze kinderen ontwikkelen om God te volgen, niet alleen maar ons eigen verlangen benadrukken dat zij God gaan volgen.
Zowel mijn vrouw als ik waren gezegend ouders te hebben die zeer consequent waren in de opvoeding. Niet iedereen is bevoorrecht om een patroon van consequent zijn in de opvoeding te ervaren, maar wij allen ervaren het patroon van onze geestelijke Vader, die geheel consequent is ten aanzien van ons. Wij kunnen duidelijk zien uit Gods woord dat de Schepper van het universum gebruik maakt van het principe ‘zegen voor gehoorzaamheid en correctie voor ongehoorzaamheid’. Als wij dit principe consequent volgen in de opvoeding leggen wij het fundament voor het toekomstige gezin van God.
Ja, ons persoonlijk voorbeeld is van het grootste belang! Kinderen moeten de ware God zien door de ogen van hun ouders. Het beeld van God voor jonge kinderen wordt hoofdzakelijk ontwikkeld door het voorbeeld van hun ouders. Wij kunnen niet hopen godvrezende kinderen op te voeden als wij, als ouders, geen oprechte, godvrezende voorbeelden zijn. Als kinderen onverdraagzaamheid, huichelarij, egocentrisme en veelvuldige boosheid zien, zullen zij zich waarschijnlijk niet aangetrokken voelen tot het geloofssysteem van hun ouders. In plaats daarvan zullen de gezaghebbende personen in hun jeugd een negatieve houding uitlokken ten opzichte van Gods gezag later in hun leven.
Ouders dienen ten volle te bewijzen dat, in hun huidige leven, Gods levenswijze van zeer grote waarde is en werkt voor hen! Als wij niet duidelijk onze kinderen hebben aangetoond dat Gods principes voor ons werken, hoe zullen wij hen dan ooit overtuigen dat Gods wetten waardevol zijn en dat de goddelijke principes die wij onderwijzen goed voor hen zijn?
Hoe belangrijk echter ons voorbeeld ook is, het is slechts een deel van het geheel. Zelfs als ieder van ons de ‘perfecte ouder’ zou worden, zou onze perfectie geen perfect resultaat garanderen. De Bijbel spreekt duidelijk over Adam als “de zoon van God” (Lukas 3:38), toch weten wij dat God weigerde Adam en Eva te dwingen het juiste besluit te nemen. God leerde Adam en Eva volgens Zijn levenswijze te leven, en toch had de perfecte Ouder kinderen die ervoor kozen om Zijn voorbeeld en onderwijs te verwerpen. Later voedde Gods kind (Adam) een zoon op (Kaïn), die een moordenaar werd.
Hebben wij dan enige hoop om kinderen op te voeden die hun leven aan God zullen toevertrouwen? Wij leven in een wereld die onder invloed staat van “… de god van deze eeuw…” (2 Korinthe 4:4), de “… aanvoerder van de macht in de lucht, van de geest die nu werkzaam is in de kinderen van de ongehoorzaamheid” (Efeze 2:2). De media voor entertainment zijn doordrenkt van de perverse mentaliteit van Satans manier van leven. Het onderwijssysteem van deze wereld is ondergedompeld in de satanische evolutietheorie, alsmede onderhevig aan een voortdurende uitholling van elke betekenis van moraliteit of waarden.
Een van de fundamentele sleutels van opvoeden is dat wij onze kinderen actief moeten aantonen dat Gods weg voor ons werkt! Door het voorbeeld van ons eigen leven moeten wij in staat zijn onze kinderen te laten zien dat Gods principes veel meer vreugde in hun leven brengen dan wat Satans systeem te bieden heeft. “De vrucht van de Geest is echter: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, zelfbeheersing” (Galaten 5:22). Als u op straat mensen zou vragen of zij een leven willen hebben vol liefde, vreugde en vrede, dan zullen zij alom zeggen: absoluut! Het probleem is dat de gemiddelde persoon tegenwoordig de principes van God niet als oorzaak herkent van een zeer stabiel en vreugdevol leven. Dit gebeurt voornamelijk omdat de wereld niet tot het ware christendom is geroepen; integendeel, zij staat bloot aan een vals ‘zogenaamd’ christendom. Wij als ouders moeten onze kinderen ‘blootstellen’ aan de waarheid van de Bijbel – niet alleen aan de waarheid (leer) die wij onderwijzen, maar ook aan de waarheid die wij leven. Als kinderen een ouder hebben die onvoorwaardelijke liefde geeft, vastomlijnde regels heeft die consequent worden benadrukt en daadwerkelijk de vruchten van Gods heilige Geest laat zien, zal het voor hen niet moeilijk zijn om respect en gehoorzaamheid aan God te ontwikkelen als zij opgroeien.
Veel mensen hebben de satanische leugen aanvaard dat Gods manier van leven een ‘saai gedoe’ is. Zij denken dat God ons elk plezier onthoudt, met als gevolg een saai leven van lijden en zelfopoffering. Als dit ons beeld van God is, dan zullen onze kinderen in een mum van tijd onze houding opmerken en zal dat ook hun beeld van God worden. Als, in plaats daarvan, ouders de grote God werkelijk dankbaar zijn en de geweldige zegen inzien van Gods levenswijze (die in emotioneel, mentaal, fysiek en geestelijk opzicht bepaalt wat schadelijk is voor ons en wat aan de andere kant een overvloedig leven zal brengen) te kunnen begrijpen, zullen onze kinderen zich dit eigen maken.
De kinderen van de christen hebben een speciale zegen. De apostel Paulus herinnerde de Korintiërs eraan dat een kind met zelfs één bekeerde christelijke ouder “heilig” is (1 Korinthe 7:14) – wat betekent dat zo’n kind uniek is in Gods ogen en ‘apart gezet’ is. Maar zullen al deze kinderen van gelovigen gretig reageren naar God toe? Hun fysieke ouders kunnen een belangrijke rol spelen in het heel gemakkelijk – of heel moeilijk – maken voor hen om te reageren.
Wij dienen ons te realiseren dat ‘geroepen worden door God’ eenvoudig betekent dat men een uitnodiging van God heeft ontvangen. Soms worden uitnodigingen gestuurd naar personen die gevraagd worden naar een bruiloft te komen. Vaak wordt de uitnodiging verzonden met een R.S.V.P. [répondez s’il vous plaît], een verzoek om uw antwoord op de uitnodiging. Als u van plan bent te komen, moet u de gastheer uw voornemen kenbaar maken zodat een plaats voor u gereserveerd zal worden.
Jezus Christus onderwees dat het Koninkrijk der Hemelen als een uitnodiging voor een huwelijk is: “Het Koninkrijk der hemelen is gelijk aan een zeker koning die voor zijn zoon een bruiloft bereid had, en hij stuurde zijn dienaren eropuit om de genodigden voor de bruiloft te roepen, maar zij wilden niet komen” (Mattheüs 22:2-3). Zoals met elke uitnodiging wordt deze door sommigen aanvaard terwijl anderen zelfs niet de moeite nemen om te antwoorden. De woorden “genodigden” en “roepen” in vers 3 komen van hetzelfde Griekse werkwoord. ‘Geroepen’ worden door God en ‘uitgenodigd worden’ door God zijn één en hetzelfde.
Dit is de uitnodiging die de apostel Petrus beschreef op de dag van Pinksteren toen hij zei: “Want voor u is de belofte en voor uw kinderen en voor allen die veraf zijn, zovelen als de Heere, onze God, ertoe roepen zal” (Handelingen 2:39).
Hier zien wij dat God Zijn gift van de heilige Geest niet alleen aan de “u” die Petrus hoorden spreken op het pinksterfeest aanbood, maar ook aan, die “uw kinderen” zijn – de nakomelingen van christelijke ouders en aan degenen die later door God geroepen zullen worden.
Voor al deze personen is de belofte van het ontvangen van Gods Geest afhankelijk van het zoeken en doormaken van oprecht berouw en overgave in de doop (v. 38). Het is duidelijk dat, hoewel de kinderen van bekeerde ouders potentieel toegang tot God hebben, zij Hem niet allen zullen zoeken.
Ons doel als ouders is daarom om het best mogelijke te doen om de harten van onze kinderen naar hun ware Vader te keren, de soevereine God. Wij willen hen zo goed mogelijk vormen, zolang wij de gelegenheid hebben in hun jonge jaren om een fundament te leggen voor hun toekomst. Niet ieder kind zal ervoor kiezen om volledig voor Gods weg te gaan, maar ons onderwijs en onze opleiding zullen niet verloren zijn! De kennis van Gods wetten zal, tenminste voor zover deze worden gehouden, onze kinderen nog steeds ten goede komen in hun leven. Dit geldt zelfs voor degenen van wie de ouders geen christenen zijn. Gods wetten werken volgens het principe van oorzaak en gevolg en naarmate zelfs niet-christenen de geestelijke wetten van God toepassen, zullen zij een beter leven hebben.
De kinderen die in hun jeugd Gods levenswijze onderwezen is, hebben tenminste een fundament waar zij naar terug kunnen keren als en wanneer zij daarvoor kiezen. Natuurlijk hopen en bidden christelijke ouders dat hun kinderen zich nu tot God zullen bekeren. Maar als zij dit niet doen, weten wij tenminste dat elk moment dat wij hebben besteed aan hun onderwijs (Deuteronomium 6:4-7), ieder positief voorbeeld en iedere liefdevolle zorg voor onze kinderen niet verloren zullen zijn. Zij zullen een positief fundament hebben om naar terug te keren vóór het einde van dit tijdperk, zelfs als dit bij het oordeel van de “grote witte troon” is (Openbaring 20:11-12).
Wat een verbazingwekkende toekomst is er voor de kinderen die ‘het licht zien’ in hun jeugd en zich volledig bekeren tot hun God! God biedt aan om hun ouder en hun partner voor het leven te zijn, hen te leiden bij elk besluit en bij elke mijlpaal in hun leven, net als een liefhebbende fysieke vader. Het resultaat zal zijn een beter huwelijk, een sterker gezin, een vredige en stabiele geest – en geboorte in het Gezin van God zelf bij de terugkeer van Christus. Zij zullen de kans hebben om met Jezus Christus zelf te werken als Hij Zijn Koninkrijk vestigt en vrede op de aarde brengt. Steden zullen herbouwd worden op Gods manier zonder vervuiling of misdaad of de plaag van overbevolkte sloppenwijken in de stad. Onze kinderen kunnen de kans hebben om deel uit te maken van deze wereldwijde transformatie van dit nieuwe tijdperk.
Ouders die verwekte ‘kinderen van God’ zijn, hebben een verantwoordelijkheid om aan het einde van dit tijdperk de ‘grote opdracht’ van Christus te helpen vervullen. Hun gebeden en financiële ondersteuning kunnen het Werk van God helpen het komende Koninkrijk van God “… in heel de wereld… tot een getuigenis…” aan te kondigen (Mattheüs 24:14). Wij zien ook dat er vóór de Dag des Heeren en het einde van het tijdperk een poging zal zijn om … “het hart van de vaders tot de kinderen terug [te] brengen, en het hart van de kinderen tot hun vaders, opdat Ik niet zal komen en de aarde met de ban zal slaan” (Maleachi 4:6). De uiteindelijke Vader, tot wie de harten van de kinderen teruggebracht moeten worden, is God de Vader. Zoals wij hebben gezien is Gods doel op deze planeet om “… mensen [te] maken naar Ons beeld, als Onze gelijkenis…” (Genesis 1:26). God is toekomstige leden van Zijn Gezin aan het scheppen, naar het geestelijke beeld en karakter van God, als Zijn letterlijke kinderen.
Wij ouders hebben dus een zeer hoge roeping. Onze God voedt ons op als Zijn kinderen naar Zijn beeld! Maar daarna roept God ons om de jonge ontvankelijke geest van onze kinderen op te voeden en te vormen naar Zijn beeld. Dit is een verheven doel in een donkere en gevaarlijke wereld. Maar als een liefdevolle ouder belooft God: “… Ik zal u beslist niet loslaten en Ik zal u beslist niet verlaten. Daarom zeggen wij met goede moed: De Heere is voor mij een Helper…” (Hebreeën 13:5-6). Hoe dichter wij bij onze Vader komen, hoe meer wij Zijn kwaliteiten als de perfecte ouder in ons leven zullen nabootsen. Iedere ouder heeft fouten gemaakt bij het opvoeden, maar God weet dat ouders, net als hun kinderen, in staat zijn om te leren en te veranderen.
Inderdaad, dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar met Gods leiding is er echte hoop. Als wij het leidende principe van het grootbrengen van kinderen “naar Gods beeld” vasthouden, krijgen wij alle middelen van de Schepper God om daarvoor in te zetten.
Als ons uiteindelijke doel als ouders is om onze kinderen groot te brengen “naar Gods beeld”, zal dit ons leidende licht en centrale thema zijn voor alles wat wij in ons gezin doen. Het wordt dan ons echte verlangen om een cultuur van God in ons huis te creëren. Eén definitie van cultuur die hier vooral van toepassing is luidt: “een bepaald stadium van vooruitgang in de beschaving” (Webster’s Collegiate Dictionary). In dit geval, als wij vooruitgang boeken is het ‘de vooruitgang in de beschaving’ van het toekomstige Gezin van God.
Laat ons als ouders en grootouders – als alle verwekte kinderen van de grote God – ons leven opnieuw in dienst stellen om de harten van de kinderen terug te brengen naar hun geestelijke Vader. Dit is uiteindelijk het doel van en de reden voor het ouderschap: om kinderen te hebben naar Gods beeld.
Hoofdstuk 2
Zelfrespect of zelfbeheersing?
Waarom is opvoeden zo moeilijk? Een voor de hand liggend antwoord is dat er zo veel variabelen zijn, waaronder vele waarop wij geen controle kunnen uitoefenen. Onze voornaamste voorbeelden in het opvoeden zijn onze eigen ouders geweest. Alles wat wij hebben ervaren van onze ouders is het patroon dat een onuitwisbaar stempel, hetzij goed hetzij slecht in onze geest heeft gezet. Het voorbeeld dat wij meegekregen hebben met onze eigen ouders kan natuurlijk niet veranderd worden; op het verleden hebben wij geen controle. Maar niemand van ons is gevangene van het verleden. Met Gods hulp kunnen wij het heden veranderen!
De samenleving waar we in leven vormt en modelleert onze kinderen ook. Gewelddadige en seksuele thema’s overspoelen de media als nooit tevoren en groepsdruk in het schoolsysteem is steeds aanwezig. Satan zendt voortdurend uit als “… de aanvoerder van de macht in de lucht…” (Efeze 2:2), en hij is altijd paraat en bereidwillig om onze kinderen te beïnvloeden.
Zelfs de veronderstelde ‘experts’ in de opvoeding zijn onderling sterk verdeeld. Gedurende de laatste eeuw hebben wij bij degenen die beweren de antwoorden te weten wilde slingerbewegingen gezien. De samenleving heeft gedebatteerd over wat het belangrijkste in de opvoeding is: het ontwikkelen van zelfrespect of zelfbeheersing? Zij die geloven dat zelfbeheersing de belangrijkste waarde is, onderschrijven wat de autoritaire methode van opvoeden genoemd kan worden, waar “het woord van de ‘ouders’ wet is en niet in twijfel mag worden getrokken. Wangedrag wordt streng gestraft....
Er worden hoge eisen aan de ontwikkeling naar volwassenheid gesteld. Autoritaire ouders zeggen wat hun regels en normen zijn, maar de communicatie is niet wederzijds; vooral discussie over emoties is zeldzaam.... Hoewel zij van hun kinderen houden en om hen geven, lijken autoritaire ouders afstandelijk en weinig genegenheid of aanmoediging en ondersteuning te tonen” (Kathleen Berger, The Developing Person Through the Life Span, p. 287).
Natuurlijk zijn deze eigenschappen een mengeling van goed en slecht. Als wangedrag voortdurend tot straf leidt, is de eis van ontwikkeling naar volwassenheid hoog. Studies laten echter zien: “kinderen die autoritaire ouders hebben, zijn waarschijnlijk wel gehoorzaam maar niet gelukkig” (ibid. p. 287).
In de beginjaren van ons gezin (dat uit twee meisjes en twee jongens bestond, met zeven jaar verschil) leunde ik teveel op het autoritaire model, maar ben sindsdien wel beduidend veranderd. Gelukkig voor onze kinderen was mijn vrouw vanaf het begin evenwichtiger en voegde er de aanmoedigende en ondersteunende dimensie aan toe.
In tegenstelling tot degenen die zelfbeheersing het meest waarderen, neigen ouders die zelfrespect als het belangrijkste doel van opvoeding beschouwen, ertoe de toegeeflijke methode te onderschrijven waarbij “de ouders weinig eisen stellen aan hun kinderen en elk gevoel van ongeduld dat zij voelen verbergen. Discipline is laks. De ouders zijn aanmoedigend en ondersteunend, verdraagzaam en communiceren goed met hun kinderen. Zij stellen weinig eisen aan de volwassenwording omdat zij zichzelf wel als beschikbaar zien om hun kinderen te helpen maar niet als verantwoordelijk voor hoe de ontwikkeling van hun kinderen zal uitpakken” (Berger).
Hier zijn deze eigenschappen opnieuw een mengeling van zowel goed als slecht. De positieve aspecten zijn dat ouders aanmoedigend, ondersteunend en verdraagzaam zijn, goed met hun kinderen communiceren en zichzelf zien als beschikbaar voor hen. De negatieve aspecten zijn dat deze ouders weinig eisen stellen aan hun kinderen, elk gevoel van ongeduld verbergen en weinig eisen stellen aan de ontwikkeling tot volwassenheid. Dergelijke ouders zien zichzelf niet als verantwoordelijk voor hoe de ontwikkeling van hun kinderen zal uitpakken. Het is verbazingwekkend dat onderzoeken laten zien dat: “degenen wier ouders toegeeflijk zijn waarschijnlijk zelfs minder gelukkig zijn en... zelfbeheersing missen” (ibid., p. 287).
Wat is dan het meest belangrijke doel in de opvoeding: het ontwikkelen van zelfrespect of van zelfbeheersing? Is het autoritaire of het toegeeflijke model de beste methode voor de opvoeding? Het antwoord van ouders op deze vraag neigt hun stijl van opvoeding te bepalen, en het einde van de slingerbeweging. Degenen die zelfrespect als de belangrijkste factor in de menselijke ontwikkeling beschouwen hebben de neiging toegeeflijker in het opvoeden te zijn, terwijl degenen die overtuigd zijn dat zelfbeheersing de belangrijkste factor in het leven is, geneigd zijn meer autoritair te zijn.
Een zelfde soort vraag zou kunnen worden gesteld: wat is belangrijker als een betonnen fundering wordt gestort, de cementpoeder samengesteld uit mineralen, zand en steen of het water dat door het poeder wordt gemengd?
In feite zijn beide nodig om een sterke, duurzame fundering te maken. De verhoudingen van water en poeder moeten in het juiste evenwicht zijn om langdurige sterkte te verkrijgen. Te veel water en niet genoeg cement zal een heel zwakke fundering geven. Te veel cement en te weinig water zal een zwak en bros fundament opleveren. Beide zijn zeer belangrijk voor langdurige sterkte.
Zoals u wel zult vermoeden zijn zowel zelfrespect als zelfbeheersing even belangrijk voor het levenslange welzijn van een kind. Ieder einde van de slingerbeweging tussen toegeeflijkheid en een autoritaire regime zal ernstige tekortkomingen in de opvoeding met zich meebrengen.
Kinderen die opgevoed worden door autoritaire ouders – die strenge zelfbeheersing en discipline ervaren, zonder gelijke nadruk op zelfrespect gevoed door onvoorwaardelijke liefde – groeien op met een gevoel van nooit te voldoen. Zij zijn geneigd zich niet buiten hun beperkte comfortzone te wagen. Maatschappelijk voelen ze zich ongemakkelijk, onzeker en angstig. Zij groeien op tot tieners en volwassenen die altijd zichzelf trachten te bewijzen.
Kinderen die opgevoed worden door meer toegeeflijke ouders lijken meer zelfrespect te hebben, maar missen zelfbeheersing. Zij worden voor de rest van hun leven slaven van hun directe impulsen. Zij kunnen niet lang genoeg stilzitten om in de klas op te letten. Het is moeilijk om te slagen op de universiteit, en vasthouden aan een baan voor langere tijdsduur is eveneens moeilijk. Omdat zij de waardevolle eigenschap van zelfbeheersing nooit hebben ontwikkeld, hebben zij het moeilijk om situaties te verdragen die niet direct plezierig zijn.
Het is duidelijk dat een onevenwichtigheid in ofwel zelfrespect ofwel zelfbeheersing een ernstige handicap is voor de rest van het leven van een kind.
Wat elk kind nodig heeft is een evenwicht tussen beide, wat wij liefdevolle autoriteit zouden kunnen noemen. Dit zou moeten bestaan uit gelijke delen zelfrespect (ontwikkeld door onvoorwaardelijke liefde) en zelfbeheersing (bevorderd door gezaghebbende discipline en training). Dit zal samen een sterker fundament bouwen voor een kind, net zoals de juiste balans tussen cementpoeder en water beide aan elkaar hechten tot het meest solide beton.
Bij deze manier van opvoeding “bepalen ouders de grenzen en de regels, maar zij zijn ook bereid om met respect naar de verzoeken en vragen van het kind te luisteren. Ouders stellen hoge eisen van volwassenwording aan hun kroost, communiceren goed met hen en [moedigen hen aan en ondersteunen hen]” (ibid., p. 287).
Als u hierover nadenkt, is dit niet exact de manier van opvoeden zoals wij die in de Bijbel vinden? God bepaalt de grenzen voor ons, maar Hij is altijd bereid om naar ons te luisteren als wij in gebed tot Hem komen. Hij stelt hoge eisen van volwassenwording aan onze geestelijke groei, maar communiceert voortdurend met ons door Zijn geschreven woord en geeft ons ook gelijke hoeveelheden aan bemoediging en vergeving.
Het belang van zelfbeheersing onderwijzen
Als kinderen in een toegeeflijk milieu worden opgevoed, zonder echt toezicht en richtlijnen, is de prijs altijd hoog. Jacob Aranza, schrijver van Lord, Why Is My Child a Rebel? [Heer, waarom is mijn kind een rebel?], zegt daarover: “Wilt U weten welke de meest verbitterde, haatdragende kinderen zijn die ik ooit heb ontmoet? De kinderen wier moeders en vaders nalieten om richtlijnen en discipline te verschaffen. Kinderen die in toegeeflijke gezinnen wonen hebben moeite om te geloven dat hun ouders werkelijk om hen geven”.
Sommigen twijfelen eraan of kinderen werkelijk richtlijnen willen. Maar vaste richtlijnen en verboden voorzien in feite in een mate van veiligheid en geborgenheid.
Telkens wanneer ik over mijn favoriete brug rijd, de Golden Gate Bridge in San Francisco, heb ik er geen moeite mee om op de buitenste rijstrook te rijden. Hoewel de brug meer dan 80 meter boven het water ligt, bezorgt de vangrail aan de rand van de brug mij een soort van veiligheid en zekerheid. Ik ben nooit zo dicht bij de vangrail gekomen dat ik hem bijna raakte, maar als hij ooit zou worden weggehaald en u zou mij vragen om op dezelfde rechter rijstrook de brug over te gaan, dan weet ik dat ik dat zou weigeren. Mijn gevoel van veiligheid en zekerheid zou op 80 meter boven het water volledig verdwenen zijn.
Hetzelfde principe is van toepassing bij de opvoeding. Haal de vangrail weg en de grenzen van veiligheid en zekerheid zijn verdwenen; een gevoel van onveiligheid en angst voor het onbekende zijn dan altijd aanwezig. Een extreem voorbeeld zou zijn van een kind dat in een menigte verdwaald is en absolute, totale vrijheid heeft. De angst van een kind voor gevaar als het met het onbekende geconfronteerd wordt kan overweldigend zijn.
Als aan kinderen degelijke regels worden gegeven waar zij zich aan moeten houden en binnen moeten blijven – zoals bij de vangrail van de Golden Gate brug – dan worden die regels innerlijke beperkingen die wij ‘zelfbeheersing’ noemen. In kinderen wordt zelfbeheersing de beperking – of ‘vangrail’ – die toegepast wordt op impulsen, emoties, angsten en verlangens. Als kinderen voorbij de vangrail gaan en straf krijgen, leren zij dat hun daden gevolgen hebben. Goed gedisciplineerde kinderen zijn een vreugde voor hun ouders, omdat zij niet voortdurend proberen voorbij de vangrail te gaan.
God maakte dit overduidelijk toen Hij de volgende opdracht voor ouders inspireerde: “Breng uw zoon gehoorzaamheid bij, en hij zal u rust geven en uw ziel genoegens schenken” (Spreuken 29:17).
Hebt u ooit een kind gezien dat totaal onbeheersbaar was, rennend en schreeuwend en alles deed wat men maar kan bedenken, terwijl de moeder aan het winkelen was? Elke ouder die dit ooit meemaakt raakt totaal ‘gestrest’.
Jaren geleden nam mijn vrouw onze vier kinderen mee om boodschappen te doen. De jongste zat in de winkelwagen en de ouderen liepen ernaast en hielden zich vast aan de zijkant van de wagen. Onze kinderen waren normale uitgelaten kinderen, maar zij wisten dat de winkelwagen te vergelijken was met de vangrail van de Golden Gate Bridge. Ga over die rail heen, en er volgen ernstige consequenties.
Goed gedisciplineerde kinderen, aan wie vanaf de jongste leeftijd geleidelijk aan zelfbeheersing wordt geleerd, hebben een fundament gelegd voor een succesvoller leven. Een vijfjarige met zelfbeheersing kan in de klas of in de dienst stilzitten zonder te spreken en leert veel sneller. Hetzelfde kind kan als middelbare scholier lessen uitzitten die moeilijk of oninteressant zijn, en ‘het volhouden’. Hun vooruitzichten voor de universiteit of hogeschool zijn zo veel beter.
Wanneer gedisciplineerde tieners volwassen zijn, worden zij veel waardevollere en succesvollere werknemers. Zij zijn gewoonlijk op tijd op het werk. Zij hanteren moeilijke opdrachten met veel minder klagen en zij raken niet betrokken bij ruzies op kantoor met mensen die hen misschien tegen de haren in strijken. Kort gezegd, zij zijn succesvoller in hun werk, zij houden hun baan langer – en als er ontslagen vallen, lijken zij de laatsten te zijn die hun baan verliezen, niet de eersten die ontslagen worden.
Zelfbeheersing, op jonge leeftijd onderwezen door krachtige regels die niet overtreden kunnen worden, resulteert in kinderen en volwassenen die meer beheersing hebben over hun emoties en onredelijk gedrag. Als ouders de kinderen toestaan om op zeer jonge leeftijd opstandigheid te tonen, leggen zij het fundament voor levenslange woedeaanvallen.
Toen mijn vrouw en ik in San Francisco woonden en ik tandheelkunde studeerde, ondervonden wij een tragisch voorbeeld van de gevolgen van gebrek aan zelfbeheersing. Op een dag was er bijzonder druk verkeer over de Oakland Bay Bridge. Een haastige automobilist voegde gevaarlijk in voor een andere autobestuurder, die op zijn beurt hem passeerde en opzettelijk meteen remde toen hij vóór de eerste automobilist zat. Zij manoeuvreerden heen en weer voor de beste positie totdat er één uiteindelijk een geweer trok, naast de andere automobilist ging rijden en hem ter plekke doodschoot.
Dit was een voorbeeld van een woedeaanval op wielen, die wij ‘verkeer-s-agressie’ noemen. Het resulteerde in een vuurgevecht, moord en vele jaren in de gevangenis. De kiem voor een dergelijk gebrek aan zelfbeheersing is onveranderd terug te voeren op de jeugdjaren.
Gods woord leert ons om onze kinderen te corrigeren “… wanneer er nog hoop is…” (Spreuken 19:18). Met andere woorden, doe het in de eerste jaren. Als u wacht met het onderwijzen van de lessen van zelfbeheersing tot een kind op de basisschool zit, is het bijna te laat voor hun maximale succes in het leven. Het is nooit te laat om te proberen, maar elk succes zal minder worden.
Zelfbeheersing geleerd in de eerste levensjaren is ook een belangrijk ingrediënt voor een toekomstige huwelijksrelatie. De volwassene met zelfbeheersing heeft minder vlug een hevige woedeaanval en vaart niet uit in ongecontroleerde boosheid. Het is veel beter om als klein kind gecorrigeerd te worden voor emotionele tirades en uitbarstingen dan het verlies van een baan, mislukken van een huwelijk of zelfs gevangenisstraf onder ogen te moeten zien na het verlies van controle als een volwassene.
Zelfrespect opbouwen
Zoals wij hebben gezien is zelfbeheersing slechts de helft van wat nodig is om een goed aangepast kind tot volwassene op te voeden. Het tweede essentiële onderdeel van liefdevolle autoriteit is zelfrespect, ook wel gevoel van eigenwaarde genoemd, dat voortgebracht wordt door onvoorwaardelijke liefde. Echte liefde is onvoorwaardelijk. De apostel Paulus schreef onder inspiratie: “De liefde is geduldig, zij is vriendelijk...”, “… zij verdraagt alle dingen... De liefde vergaat nooit…” (1 Korinthe 13:4, 7-8).
“Onvoorwaardelijke liefde betekent een tiener [of een kind van elke leeftijd] liefhebben, wat er ook gebeurt.... Hoe de tiener er ook uitziet.... Wat zijn pluspunten, minpunten en handicaps ook zijn.... Ongeacht hoe hij handelt” (Ross Campbell, M.D., How to Really Love Your Teenager).
Natuurlijk houden ouders niet altijd van het gedrag van een kind, maar zij houden hoe dan ook van het kind. God heeft ons lief, ook al maken wij onze fouten. Christus had ons lief en stierf voor ons, zelfs toen wij de verkeerde weg gingen: “God echter bevestigt Zijn liefde voor ons daarin dat Christus voor ons gestorven is toen wij nog zondaars waren” (Romeinen 5:8).
Als wij de heel grote fout maken om onze kinderen alleen lief te hebben wanneer zij ons tevreden stellen, zullen wij kinderen opvoeden die nooit voelen dat zij ‘voldoen’. Alle kinderen maken fouten en als liefde afhankelijk is van ‘foutloos’ te zijn, zullen zij zich voor altijd incompetente mislukkelingen voelen. Zo is het ook, indien God ons alleen lief zou hebben wanneer wij bidden, vasten, de Bijbel bestuderen of iemand anders die-nen, dan zouden wij de meeste tijd niet geliefd zijn.
Evenzo als volwassenen, wanneer onze wederhelft ons alleen liefheeft wanneer wij iets aangenaams doen, zoals het meebrengen van een cadeau, het koken van een fijne maaltijd of een rugmassage geven, dan zullen wij ons vaker wel dan niet ongeliefd voelen en zal onze relatie eronder lijden.
Liefde moet onvoorwaardelijk zijn!
De Bijbel leert ons: “Vaders, terg uw kinderen niet, opdat zij niet moedeloos worden” (Kolossenzen 3:21). Kinderen moeten zich geliefd voelen, en niet alleen gecorrigeerd. Als onze enige communicatie met onze kinderen bestaat uit hen te corrigeren, zal het niet lang duren voordat zij mismoedig worden en zich voelen als een ‘tekortschietende, onbeminde mislukkeling’ – een gevolg van de autoritaire manier van opvoeding.
Velen van ons ouders houden zeker van onze kinderen, maar hebben dit niet voldoende tegen hen gezegd. Kinderen vinden het belangrijker hoe wij ons tegenover hen gedragen dan wat wij zeggen of wat wij van binnen voelen. Hoe kunnen wij hun dan liefde tonen op manieren die zij gemakkelijk kunnen begrijpen en waarderen?
Eén wezenlijk instrument is oogcontact. Op een liefdevolle manier in de ogen van een kind kijken zegt luid en duidelijk: ik waardeer je, jij bent belangrijk voor mij. Hebt u zich ooit nauw verbonden gevoeld met iemand die geen oogcontact met u blijft houden? Natuurlijk niet! Een onvermogen om oogcontact te houden komt over als afstandelijkheid en een gebrek aan uitgaande bezorgdheid. Kinderen hebben voor hun emotioneel welzijn oogcontact van hun ouders nodig. Kinderen lijken diep in de ogen van anderen te kijken om hun mate van eerlijkheid en oprechtheid te zien.
Fysiek contact is een ander wezenlijk instrument dat nodig is om liefde te tonen aan kinderen. Merk op hoe Jezus Christus Zelf omging met jonge kinderen: “En ze brachten kinderen bij Hem, opdat Hij hen zou aanraken, maar de discipelen bestraften degenen die hen bij Hem brachten. Maar toen Jezus dat zag, nam Hij het hun zeer kwalijk en zei tegen hen: Laat de kinderen bij Mij komen...”, “En Hij omarmde hen en terwijl Hij de handen op hen legde, zegende Hij hen” (Markus 10:13-14, 16).
Bijna iedereen weet dat een baby fysiek contact nodig heeft om zich goed te ontwikkelen. Maar als kinderen in de tienerjaren komen, lijkt fysiek contact steeds meer te verminderen. Uiteindelijk komt fysiek contact in veel families alleen nog voor wanneer het absoluut noodzakelijk gevonden wordt. Op elke leeftijd zijn een hand op de schouder, een schouderklopje en zo nu en dan een omhelzing altijd mogelijk. Gepast fysiek contact is van levenslange waarde tussen ouders en kinderen. Hoewel kinderen geen publieke demonstraties van genegenheid waarderen, zullen oprechte uitingen van goedkeuring en bemoediging die in de jonge jaren beginnen ook nog in de tienerjaren worden gewaardeerd.
Onverdeelde aandacht is ook belangrijk. Onverdeelde “gerichte aandacht betekent uw tiener [of kind van welke leeftijd ook] volledige, onverdeelde aandacht te geven op zo’n manier dat hij zich werkelijk geliefd voelt, dat hij weet dat hij zo waardevol is als persoon dat hij uw oplettendheid, waardering en onverdeelde aandacht rechtvaardigt” (Campbell, p. 31).
Nu terug naar de vraag: wat is belangrijker in de opvoeding, zelfrespect of zelfbeheersing? Beide zijn absoluut noodzakelijk! Een kind dat zich niet geliefd voelt, zal niet slagen en een kind dat nooit geleerd is zichzelf te beheersen, zal ernstig beperkt worden in het leven, op school, op universiteit of hogeschool, op het werk, in het huwelijk – en geestelijk, met God.
Kinderen die onvoorwaardelijk liefde ontvangen en wie gehoorzaamheid wordt onderwezen door liefdevolle autoriteit hebben de grootste kans op succes in het leven. Autoriteit zonder onvoorwaardelijke liefde brengt altijd woede en rebellie. Als de juiste balans wordt toegepast kan Gods samenvatting van gehoorzaamheid en zelfdiscipline worden gerealiseerd: “Kinderen, wees je ouders gehoorzaam in de Heere, want dat is juist”, “En vaders, wek geen toorn bij uw kinderen op, maar voed hen op in de onderwijzing [met aanmoediging en ondersteuning] en de terechtwijzing van de Heere” (Efeze 6:1, 4).
Hoofdstuk 3
Consequent zijn: de weg naar zekerheid
Onze geestelijke Vader is volledig consequent in hoe Hij met ons, Zijn kinderen, omgaat. Zijn richtlijnen zijn altijd geldig en Zijn Woord is volkomen betrouwbaar. Hij overtreedt Zijn eigen geestelijke wet niet; Zijn houding is niet: “Doe wat Ik zeg, niet wat ik doe.”
God zegt tegen ons: “Want Ik, de HEERE, ben niet veranderd” (Maleachi 3:6). Dit betekent dat God consequent is in Zijn wetten, Zijn geestelijke principes en Zijn manier van leven. Wat als onze God inconsequent zou zijn?
Wij zien vaak de vruchten van inconsequent zijn in het dagelijkse leven van degenen om ons heen. Jaren geleden waren mijn vrouw en ik getuige van een heel opvallend voorbeeld daarvan in de supermarkt. Een moeder met verschillende kinderen deed haar boodschappen en haar kinderen waren wild. Zij renden door de gangen heen en weer en trokken dingen van de schappen. Om de haverklap riep de moeder in uiterste frustratie: “Hier komen of ik geef jullie een pak voor de broek!” Dan kalmeerden zij voor enkele ogenblikken, maar begonnen dan opnieuw. Na een paar minuten riep de moeder uit: “Willen jullie dat ik jullie met de zweep sla?”
Deze roepende, schreeuwende, inconsequente moeder maakte haar eigen leven ellendig! Haar kinderen wisten altijd dat wanneer zij voor een paar minuten kalmeerden, de wilde en onverantwoordelijke dreigementen van hun moeder zouden bedaren, en zij spoedig verder konden gaan met waar zij mee bezig waren.
In tegenstelling tot deze gekwelde moeder zijn Jezus Christus en God de Vader geheel consequent, voor ons welzijn. Zij willen wat het beste voor ons is en zij willen ons niet in verwarring brengen door niet consequent te zijn.
Het woordenboek omschrijft ‘consequent’ als “gekenmerkt door harmonie, regelmaat, of stabiele continuïteit: vrij van variatie of tegenspraak” (Ned. vert. van Merriam-Webster.com). Dat beschrijft het type ouder die iedereen zou willen, vooral als het vergezeld gaat met een gezonde dosis onvoorwaardelijke liefde en gepaste vergeving. Dit is vruchtbare grond voor een gezonde groei van een kind, samen met een gevoel van waardevol te zijn en de zekerheid van vaste richtlijnen die niet zullen veranderen.
Zelfs opstandige tieners zullen u zeggen dat zij consequente ouders nodig hebben. Consequent zijn is de basis van vertrouwen! Het is iets waar kinderen op kunnen rekenen. Kinderen met consequente ouders zullen niet altijd iedere ouderlijke richtlijn leuk vinden, maar hun wereld is tenminste stabiel en verandert niet voortdurend. Zij weten wat ze kunnen verwachten.
Consequent zijn in discipline en ouderlijk voorbeeld zijn cruciaal! De meeste mensen denken vaak bij discipline aan ‘bestraffing’, maar bestraffing is slechts één aspect van discipline. Discipline is “training, die het mentale of morele karakter corrigeert, vormt en perfectioneert” (ibid.).
De eerste volgelingen van Christus die werden getraind in Gods manier van leven werden ‘discipelen’ genoemd. Het woord ‘discipel’ is afgeleid van het woord ‘discipline’. Christus onderwees de discipelen; Hij moedigde hen aan en corrigeerde hen soms. Zijn doel was om discipelen op te leiden die de christelijke discipline – de christelijke levenswijze – konden leven en onderwijzen.
Ouders trainen, of disciplineren hun kinderen met aanmoedigingen, pluimen en beloningen, en ook met correctie en straffen. Dit is hetzelfde principe dat God bij ons gebruikt. Hij belooft ons zegeningen voor gehoorzaamheid (Deuteronomium 28:1-14) en correctie en straffen (vervloekingen) voor ongehoorzaamheid (Deuteronomium 28:15-46).
Helaas hebben veel ouders geprobeerd de opvoedkundige principes (training van een kind) van de Schepper te veranderen in wat voor hen het beste leek. Onbewust handelen zij dan eigenlijk alsof zij meer weten over opvoeding dan God zelf.
In voorgaande decennia vertrouwden veel ouders voornamelijk op streng gezag en op straffen voor ongehoorzaamheid. Er werd weinig bemoediging of onvoorwaardelijke liefde gegeven en ouders met deze benadering werden liefdeloze autoritaire personen. In de afgelopen jaren is de slinger in tegengestelde richting gegaan, met ouders die uitvoerig complimenten en bemoediging gaven, maar weinig of geen correctie of discipline voor ongehoorzaamheid. Toegeeflijkheid is de valkuil waardoor kinderen nooit zelfbeheersing leren of krijgen.
Constant autoritair zijn is dus niet het antwoord! Consequent toegeeflijk zijn is niet het antwoord! Echt consequent zijn vereist de balans die wij in Gods woord vinden – die echte zegeningen voor gehoorzaamheid en straffen voor ongehoorzaamheid behelst.
Door consequent te straffen voor ongehoorzaamheid wordt kinderen een les geleerd waar zij hun hele leven profijt van zullen hebben – de les van ‘oorzaak en gevolg’. Dit is hoe het in de wereld werkt. Als u uit het raam van uw slaapkamer op de tweede verdieping springt, zal de zwaartekracht altijd werken en zult u een prijs betalen voor uw fout. Als u op een regenachtige avond te snel met uw auto door een bocht rijdt, zal er ook een prijs betaald moeten worden. Als u de wetten van het land breekt, staat daar eveneens een prijs voor. Als u Gods geestelijke en fysieke wetten overtreedt, is er altijd een prijs die betaald moet worden. Kinderen dienen te leven in een gezinsomgeving waarvan zij weten dat wanneer zij de regels of gedragsnormen van de ouders overtreden, er altijd een prijs betaald moet worden.
Ouders die hun kinderen geen ‘oorzaak en gevolg’ leren, bewijzen hun kinderen een zeer slechte dienst. Hoe kunnen kinderen oorzaak en gevolg leren als zij nooit het gevolg van hun gedrag ervaren? Hoe kunnen kleuters oorzaak en gevolg leren als hun gezegd wordt “kom hier”, en zij ontdekken dat ze het bevel kunnen negeren zonder dat er enige straf op volgt? Hoe kunnen jonge kinderen oorzaak en gevolg leren als hun ouders eenvoudig geërgerd hun schouders ophalen wanneer zij te doen krijgen met een woede-uitbarsting van een kind? Hoe kunnen tieners oorzaak en gevolg leren als hun ouders de boete betalen wanneer zij een bekeuring krijgen voor roekeloos rijden?
Consequent zijn met een peuter, regels en richtlijnen geven en straf voor ongehoorzaamheid leidt tot consequent zijn voor een tiener, wat leidt tot consequent zijn als volwassene, wat kan leiden tot consequent zijn als toekomstige zoon van God. Het proces van het leren van oorzaak en gevolg – met consequente zegeningen voor gehoorzaamheid en correctie voor ongehoorzaamheid – is het fundament voor toekomstige karaktervorming en voor een succesvol leven. Ouders kunnen ofwel God bij dit proces helpen, of het eventuele bekeringsproces voor hun kinderen moeilijker maken.
“Omdat het vonnis over een slechte daad niet snel geveld wordt, daarom blijft het hart van de mensenkinderen in hen vervuld van kwaaddoen” (Prediker 8:11). Het patroon dat in de jeugd wordt gezet, gaat over het algemeen het hele leven mee. Een ouder die niet consequent snel straft voor ongehoorzaamheid bouwt niet het principe van ‘oorzaak en gevolg’ op in de vroege jaren van een kind. Het resultaat hiervan is dat het kind, de tiener en volwassene regels en richtlijnen – in huis, op school of op het werk – ziet als beperkingen die slechts af en toe negatieve gevolgen hebben.
Veel ouders zijn door hun eigen ouders nooit consequent gestraft, maar wij hebben allemaal het patroon van onze geestelijke Vader ondervonden die geheel consequent is in het omgaan met ons. Wij kunnen uit de Bijbel leren dat God zegeningen geeft voor gehoorzaamheid en ons corrigeert als wij ongehoorzaam zijn. Het toepassen van dit principe in onze opvoeding maakt het leven veel gelukkiger. Wanneer een kind begrijpelijke richtlijnen ontvangt moet elke overtreding daarvan straf tot gevolg hebben. De realiteit van oorzaak en gevolg zet het patroon voor het leven. Sommige ‘goedmoedige’ ouders geloven misschien in geen enkele lijfelijke straf en denken dat zij het welzijn van kinderen voor ogen hebben, maar zij begrijpen de menselijke natuur onvoldoende en wat werkelijk het beste is voor kinderen: onvoorwaardelijke liefde en het leren van gehoorzaamheid met toegepaste correctie.
Gods woord zegt ons: “En elke bestraffing [discipline] schijnt op het moment zelf wel geen reden tot blijdschap te zijn, maar tot droefheid. Maar later geeft zij hun die erdoor geoefend zijn een vreedzame vrucht van gerechtigheid” (Hebreeën 12:11). Hoe rustgevend is het wanneer kinderen vanaf het begin gehoorzaamheid is geleerd. Zelfs jonge kinderen kunnen een ware vreugde zijn voor een gezin wanneer hun de gewoonte van gehoorzaamheid is geleerd.
Als een kind oud genoeg is om onderwezen te worden te ‘komen’ als het geroepen wordt bijvoorbeeld, zijn er nooit uitzonderingen op gehoorzaamheid. Ik heb sommige ouders werkelijk zien tellen: ‘1, 2, 3’, en wanneer het kind niet kwam, de ouder uiteindelijk naar hem toeliep en het kind bij de hand pakte. Dit is dan een eerste les voor het kind over hoe het de baas kan spelen over zijn ouders.
Een ander geliefd dreigement is: ik zeg het voor de laatste keer. Zelfs kan dit dreigement worden: dit is je laatste… allerlaatste kans. Ik zag een verbazingwekkend voorbeeld hiervan bij een jonge vader en zijn kleine zoon: de regel van drie keer ‘nee’ – wat betekent dat de eerste twee keren ‘nee’ van de vader genegeerd kunnen worden en alleen de derde verondersteld wordt te tellen. Toch volgde er zelfs na ‘nee’ nummer drie’ geen enkele straf; de vader liep gewoon naar hem toe, pakte zijn zoon beet en haalde hem weg van hetgeen hij verondersteld werd niet te doen.
Veel ouders zeggen hun kinderen keer op keer opnieuw ‘iets te doen’ of ‘met iets te stoppen’. Uiteindelijk barsten zij uit in woede wanneer zij de ongehoorzaamheid van hun kinderen niet langer kunnen verdragen. Dit leert een kind dat ‘oorzaak en gevolg’ slechts van toepassing zijn als ouders gefrustreerd raken, en dat het de ‘truc’ voor een kind is om de signalen te leren onderscheiden van wanneer ouders dicht bij hun grenzen komen.
Ouders maken het zichzelf zo veel gemakkelijker wanneer zij hun kinderen leren dat ‘nee’ ‘nee’ betekent en ‘ja’ ‘ja’. Het leven is veel moeilijker voor ouders die het zeuren en smeken toestaan. Maar mama... waarom mag ik dit niet? Alstublieeeeeft, ik wil het echt graag! Als ouders op zulke smeekbeden ingaan leren zij hun kinderen een belangrijke les: als zij lang genoeg zeuren en smeken, zal de ouder uiteindelijk toegeven en krijgen zij wat ze willen.
Iedere ouder die een kind heeft gestraft, heeft waarschijnlijk enige keren gezien dat het kind niet van verdriet of berouw huilde, maar uit overduidelijke boosheid. Boosheid is als een ‘spier’ – hoe meer zij gebruikt wordt, des te meer zij zich ontwikkelt. Als de boosheid van een kind niet aangepakt wordt, zal de noodzakelijke les niet worden geleerd en zal er niets anders worden bereikt dan een verharding van de houding van het kind. Een boos kind moet er op de eerste plaats aan herinnerd worden waarvoor het gestraft werd en vervolgens gewaarschuwd worden dat meer boosheid tot nog meer straf zal leiden. In de meeste gevallen zal de houding van het kind snel veranderen en als er dan nog gehuild wordt, zal dit meer tot een berouwvol gemoed dan tot opstandigheid of boosheid leiden.
Voor de meeste jonge kinderen zijn er andere geschikte vormen van bestraffing naast billenkoek. Natuurlijk moet de bestraffing altijd bij de overtreding passen. In ons gezin moesten onze kinderen af en toe in de hoek staan voor kleine misstappen. Dit leek effectief te zijn omdat zij werkelijk niet hielden van de vervelende tijd om naar de hoek van de kamer te staan kijken zonder te mogen rondkijken.
Eens rende een van onze zonen naar buiten en sloeg de deur achter zich dicht, waardoor de ramen schudden door de kracht van de dichtslaande deur. Mijn vrouw had eerder uitgelegd waarom het dichtslaan van de deur niet toegestaan werd in ons huis, hij wist dus beter, maar was het eenvoudig ‘vergeten’. Als kinderen snel worden gestraft ondanks het excuus ‘maar ik was het vergeten’, is het verbazingwekkend hoe snel hun geheugen opfrist. In dit bepaalde geval moest onze zoon de deur eenvoudig 25 keer zachtjes open en dicht doen van mijn vrouw. Het leek werkelijk zeer doeltreffend, en zijn geheugen was niet langer een probleem.
Eén vorm van bestraffing waarvan we ontdekten dat die niet effectief was, was het kind naar zijn of haar kamer sturen. De meeste kinderen hebben tegenwoordig veel te doen op hun kamer en deze ‘straf’ geeft hen gewoon extra tijd om boos te zijn en te mokken. Bovendien staan veel ouders tegenwoordig zelfs toe dat hun kinderen computers, tablets met internetverbinding en smartphones op hun kamer hebben – vaak zonder toezicht. In plaats van straf is dit vaak veeleer gewoonweg tijdverspilling omdat kinderen en tieners gemakkelijk uren kunnen doorbrengen met spelletjes of sociale media met hun vrienden. En erger nog, internettoegang zonder toezicht kan hen blootstellen aan gevaarlijke vreemden en schadelijke content. In plaats van onze kinderen naar hun kamer te sturen, ontdekten wij dat in de meeste gevallen liefdevolle straf snel kan worden uitgevoerd, en we kunnen de gestrafte kinderen dan troosten door hen eraan te herinneren hoe dierbaar ze zijn. Het is ook nuttig om onze kinderen er af en toe aan te herinneren dat God ouders verantwoordelijk houdt voor de manier waarop zij hun kinderen grootbrengen.
Als aan kinderen het principe van oorzaak en gevolg wordt onderwezen, zegen voor gehoorzaamheid en straf voor ongehoorzaamheid, is het belangrijk dat wij de ‘zegen voor gehoorzaamheid’ kant van de balans niet vergeten. Verbale goedkeuring voor een taak die goed gedaan is, inclusief meer oogcontact en een glimlach, kunnen heel wat bereiken. Kinderen worden evenals volwassenen graag gewaardeerd. Wij dienen het voorbeeld van onze geestelijke Vader te volgen die absoluut belooft om degenen die Hem zoeken te belonen. “… Want wie tot God komt, moet geloven dat Hij is [bestaat], en dat Hij beloont wie Hem [“ernstig”, NBG’51] zoeken (Hebreeën 11:6). Gods belofte van beloning voor gehoorzaamheid kan een sterke motivatie zijn.
Jaren geleden, toen twee of drie van onze kinderen nog peuters waren en nog niet konden lezen, maakte mijn vrouw een kaart voor alle vier van onze kinderen. Zij gebruikte plaatjes om hen te herinneren aan hun dagelijkse en wekelijkse karweitjes, waarvoor zij hen beloonde met een bepaald geldbedrag voor elke uitgevoerde taak. Er was een tekening van een opgemaakt bed om hen te herinneren aan die dagelijkse taak. Er was een foto van een tandenborstel, van een hond met zijn etensbak, van een paar pyjama’s hangend aan een haak, en van kinderen die aan de tafel zitten (met een lach op hun gezicht), met een klok in de buurt om hen eraan te herinneren op tijd aan de ontbijttafel te zijn. Aan het einde van de maand werden de beloningen opgeteld en kregen de kinderen geld. Het was dan aan hen om het te sparen of uit te geven, nadat hun tiende aan God apart was gezet.
Soms hoort u van mensen die geloven dat kinderen nooit betaald moeten worden voor het doen van karweitjes. Zij denken dat het hun karakter zal schaden om te worden betaald voor hun werk. Inderdaad is het waar dat kinderen niet betaald behoren te worden voor gewone dagelijkse gehoorzaamheid, zoals komen als er geroepen wordt of het leuk spelen met hun broertjes en zusjes. Maar de waarde van kinderen een gezonde werkethiek bijbrengen met beloningen is zeker een goed principe. Kinderen zakgeld geven zonder daar iets voor terug te verwachten is het verkeerde principe. Zelfs God belooft ons te belonen voor onze inspanningen: “Want de Zoon des mensen zal komen in de heerlijkheid van Zijn Vader, met Zijn engelen, en dan zal Hij ieder vergelden naar zijn daden” (Mattheüs 16:27). Zijn wij wijzer in het opvoeden dan God de Vader zelf?
Hoe eerder wij onze jonge kinderen het algemene principe van consequente zegening voor gehoorzaamheid en correctie voor ongehoorzaamheid bijbrengen, hoe gehoorzamer een kind wordt – en hoe vrediger een huishouden wordt. Consequent zijn is een geweldige sleutel!
Wij moeten bedenken dat kinderen, omdat zij de menselijke natuur hebben, tot ongehoorzaamheid aangetrokken worden als een magneet – en ongehoorzaamheid moet steevast worden aangepakt. Aan de andere kant moeten gehoorzaamheid en doen wat juist is worden onderwezen. Goed ouderschap bestaat voor het grootste deel uit kinderopvoeding. Spreuken 22:6 zegt ons: “Oefen de jongeman overeenkomstig zijn levensweg, ook als hij oud geworden is, zal hij daarvan niet afwijken.”
Elke regel of richtlijn moet logisch en uitlegbaar zijn. ‘Omdat ik het zeg’, inspireert niet de juiste motivatie voor langdurige gehoorzaamheid. In plaats van uw peuter alleen te zeggen ‘ren de straat niet op’, kunt u er aan toevoegen: ‘Ik wil niet dat je wordt aangereden door een auto en gewond raakt of doodgaat’. ‘Spring niet op de bank’ kan worden uitgelegd met ‘daar gaat de bank kapot van’ of ‘je kunt er vanaf vallen en jezelf bezeren’, of ‘het leidt volwassenen af die proberen een gesprek met elkaar te hebben’. Vervolgens moet na de uitleg op elke overtreding ervan een liefdevolle straf volgen.
Het fundamentele doel van elke straf of correctie moet het welzijn van het kind zijn! De onderliggende reden voor straf moet nooit kwaadheid zijn of een verlangen om het kind iets ‘betaald te zetten’’. De meeste ouders hebben waarschijnlijk op een gegeven moment, in boosheid uitgehaald als zij gefrustreerd of geïrriteerd waren. Dit is iets wat wij kost wat kost aan dienen te werken om te overwinnen. Denk aan Gods instructie: “En vaders, wek geen toorn bij uw kinderen op, maar voed hen op in de onderwijzing en de terechtwijzing van de Heere (Efeze 6:4). Kinderen moeten leren en weten dat wij hen straffen omdat wij van hen houden. Wij willen werkelijk wat het beste voor hen is, en wij willen dat zij opgroeien tot gelukkige en succesvolle volwassenen, alsook tot voldane leden van Gods Gezin.
Het is essentieel dat wij onze kinderen vandaag, ongeacht hun leeftijd, de fundamentele les van ‘oorzaak en gevolg’ leren – zegen voor gehoorzaamheid en straf voor ongehoorzaamheid. Dit is het fundament voor hun uiteindelijke eeuwige leven. Mijn vrouw heeft een ‘themavers’ voor de opvoeding – zij heeft het misschien onze kinderen ‘tot vermoeiens toe’ voorgehouden, maar ik ben er ontzettend dankbaar voor: “Ik roep heden de hemel en de aarde tot getuigen tegen u: het leven en de dood heb ik u voorgehouden, de zegen en de vloek! Kies dan het leven, opdat u leeft, u en uw nageslacht” (Deuteronomium 30:19). Dit is Gods principe van goed ouderschap voor ons als toekomstige zonen van God. Het moet ook ons principe van goed ouderschap voor onze eigen kinderen zijn, voor hun levenslang geluk.
Hoofdstuk 4
Het stokje doorgeven
Alle christelijke ouders willen dat hun kinderen opgroeien om te leren God en Zijn manier van leven werkelijk lief te hebben. Wij kennen de enorme voordelen die Gods wet aan onze kinderen zal geven, zowel nu als in de toekomst – een stabiel en bevredigend leven nu, en uiteindelijk eeuwig leven in Gods gezin bij de terugkomst van Jezus Christus. Alle ouders willen dit voor hun kinderen, maar zij vragen zich misschien af hoe ouders succesvol kunnen zijn in het ‘doorgeven van het stokje’ en in het onderricht van hun kinderen om dit zelf ook te willen?
Christelijke ouders hebben een zeer hoge en een zeer uitdagende ‘dubbele roeping’. Onze hemelse Vader is bezig ouders (die Zijn kinderen zijn) te vormen naar Zijn beeld. Op hun beurt is de voornaamste plicht van christelijke ouders om harten en verstand van hun kinderen te trainen en te vormen naar Gods beeld.
Het stokje doorgeven aan de volgende generatie blijft echter een zeer moeilijke taak in Satans wereld. De alomtegenwoordige invloed van de verdorven menselijke samenleving, gesteund door Satans uitzending als “… de aanvoerder van de macht in de lucht…” (Efeze 2:2), is een geduchte vijand bij onze poging om hart en verstand van onze kinderen te modelleren naar Gods beeld!
De Bijbel laat zien dat zelfs de best mogelijke ouder niet automatisch een perfect resultaat bereikt. Adam was werkelijk “…zoon van God” (Lukas 3:38), toch dwong God Adam en Eva niet om de juiste beslissingen te nemen! God onderwees Adam en Eva Zijn manier van leven, toch stond de perfecte Ouder zijn kinderen toe om Zijn voorbeeld en onderwijs te accepteren of af te wijzen.
Hetzelfde geldt voor menselijke ouders. Ouders kunnen hun kinderen niet dwingen om God te zoeken als hun Vader. Maar ouders kunnen zeker helpen het fundament te leggen voor hun kinderen om nu een beter leven te hebben en om zich uiteindelijk over te geven aan de ware God. Wij weten uit de Bijbel dat God het verstand van alle mensen zal openen, ofwel tijdens dit leven ofwel in een toekomstige opstanding, en dat de meesten van wie het verstand geopend wordt zullen kiezen om de geweldige zegeningen en voordelen te ontvangen door de ware God te gehoorzamen.
Hoe kunnen ouders dan beginnen met het verlangen om God voluit te zoeken aan hun kinderen over te brengen? Iedere verkoper weet dat hij om een product te verkopen eerst een verlangen moet creëren. Ouders moeten hoe dan ook hun kinderen helpen om naar Gods manier van leven te verlangen. Kinderen moet aan het verstand worden gebracht dat Gods manier van leven hun ten goede komt – dat het hun persoonlijk heel echte zegeningen en beloningen zal opleveren. Mensen zijn altijd gemotiveerd door wat zij willen – niet door wat zij zouden moeten willen.
De wereld tracht kinderen te overtuigen van een grote satanische leugen – dat Gods levenswijze een verschrikkelijk offer is en een ‘ware last’. Als kinderen begrijpen dat Gods weg van leven zegeningen en voordelen brengt – voor henzelf en voor hun geliefden – zullen zij door de wereldse satanische propaganda heen gaan kijken, en zullen zij gaan groeien in hun verlangen om Gods weg te leven.
God motiveert ouders op dezelfde manier. Hij voorziet in de betrouwbare kennis van de enorme beloning voor degenen die ervoor kiezen om Hem te volgen. De Bijbel legt uit dat “… wie tot God komt, moet geloven dat Hij is, en dat Hij beloont wie Hem [“ernstig”, voegt NBG’51 toe] zoeken” (Hebreeën 11:6). Degene die niet gelooft dat er een wezenlijke beloning – voordeel – aan het zoeken naar God vastzit, zal nooit gemotiveerd zijn om Hem te volgen. Dit geldt voor ouders en het geldt zeker voor kinderen.
Van Genesis tot Openbaring staat de Bijbel vol van de kennis van zegeningen voor gehoorzaamheid. “En al deze zegeningen zullen over u komen en u bereiken, wanneer u de stem van de HEERE, uw God, gehoorzaam bent” (Deuteronomium 28:2). Iedere dag kunnen de voordelen van Gods weg ons leven vullen: “Geloofd zij de Heere; dag aan dag overlaadt Hij ons” (Psalm 68:20) ermee.
Uiteindelijk hebben ouders maar twee manieren om kinderen te overtuigen dat Gods levenswijze hun buitengewoon ten goede zal komen: ze ijverig onderwijzen en een positief voorbeeld geven. Noch onderwijs noch voorbeeld alleen zal de taak volbrengen, het ene kan niet zonder het andere. Sommige ouders waren voortreffelijke voorbeelden, maar hebben niet de tijd genomen om goddelijke principes te onderwijzen op het niveau van hun kinderen, met voor hun kinderen duidelijke illustraties. Als gevolg daarvan houden de kinderen wellicht van hun ouders en respecteren hen, maar zijn zij niet in staat Gods principes te begrijpen of toe te passen in hun eigen leven. Andere ouders hebben in tegenstelling daarmee hun kinderen wel ijverig Gods principes bijgebracht, maar waren slechte voorbeelden van deze principes met hun eigen leven. Hun kinderen zullen vaak opstandig zijn tegen de schijnheiligheid die zij bij hun ouders zien en zullen zich tegen godsdienst keren – en zelfs tegen gezag in het algemeen. De benadering ‘doe zoals ik zeg, niet zoals ik doe’ overtuigt zelden iemand.
Let u op Gods instructie aan ouders: “Daarom moet u deze woorden van mij in uw hart en in uw ziel prenten. Bind ze als een teken op uw hand, en ze moeten als een voorhoofdsband tussen uw ogen zijn. En leer ze aan uw kinderen...” (Deuteronomium 11:18-19). De principes van God moeten in ons verstand (wat wij denken) verankerd en in onze hand (wat wij doen als een voorbeeld) gebonden worden – en wij moeten deze daadwerkelijk aan onze kinderen leren.
Effectief onderwijs
Kinderen moeten zich door de instructie en het voorbeeld van hun ouders gaan realiseren dat Gods weg van leven overladen is met zegeningen en voordelen voor hen persoonlijk. Lang voordat het wordt gevraagd, moeten ouders hun kinderen helpen om de vraag te beantwoorden: waarom zou ik God moeten volgen? Wat heb ik eraan? Ouders zullen hun kinderen nooit effectief bereiken tenzij ze deze vraag eerlijk en oprecht kunnen beantwoorden. Koning David begreep deze vraag heel goed en zei: “Loof de HEERE, mijn ziel, en vergeet niet een van Zijn weldaden” (Psalm 103:2).
Natuurlijk willen ouders geen zelfzuchtige kinderen creëren die alleen aan hun eigen voordelen denken. Het idee is om kinderen te helpen begrijpen dat alle wetten van God voor hun eigen welzijn zijn. Als kinderen opgroeien kunnen zij in het verlengde daarvan dan ook begrijpen dat Gods wetten goed zijn voor hun familie en vrienden – en dat inderdaad ieder mens profijt zal hebben van Gods wetten en Zijn manier van leven.
De Bijbel maakt duidelijk dat kinderen Gods manier van leven het meest effectief thuis onderwezen kan worden, informeel en continu: “Deze woorden, die ik u heden gebied, moeten in uw hart zijn. U moet ze uw kinderen inprenten en erover spreken, als u in uw huis zit en als u over de weg gaat, als u neerligt en als u opstaat” (Deuteronomium 6:6-7).
Ouders moeten hun kinderen voortdurend wijzen op de voordelen van Gods levenswijze – televisie kijkend zittend op de bank, op straat rijdend, de krant lezend en bij elke gelegenheid wanneer Gods manier van leven vergeleken kan worden met de ellende die de levensstijl van deze wereld voortbrengt. Er is geen gebrek aan voorbeelden in deze zieke wereld; de vraag is, zullen ouders zich de moeite getroosten? Toegegeven, het vraagt behoorlijk veel tijd en een continue concentratie op dit betekenisvolle doel, maar het geeft geweldige resultaten. Door zich te verlaten op kerkdiensten alleen zal dit doel niet verwezenlijkt worden. Ouders moeten de lessen die in de kerk geleerd worden waar mogelijk versterken – met zorgzame en aanmoedigende liefde en zachtaardig onderwijs van de moeder, en de voortdurende leiding en ondersteuning van de vader.
Ouders zullen het behulpzaam vinden om Gods wetten in het kader van de termen ‘oorzaak en gevolg’ te plaatsen. Kinderen kunnen het concept van ‘oorzaak en gevolg’ gemakkelijk begrijpen als er over fysieke wetten zoals de zwaartekracht gesproken wordt. Als zij uit een hoge boom springen zal de zwaartekracht hen naar de grond trekken, met als resultaat een gebroken been of een zeer pijnlijke verstuiking. Het gevolg (het pijnlijke letsel) werd veroorzaakt door het overtreden van de wet van de zwaartekracht (het springen uit de boom). Gods geestelijke wetten werken op dezelfde manier. Als wij Gods wetten overtreden, verwonden wij automatisch onszelf (of anderen) op de een of andere manier. Als wij Gods wetten gehoorzamen volgt er automatisch een voordeel of zegening.
Mijn vrouw benadrukte voortdurend de keuzes in het leven van onze kinderen door duidelijke huishoudelijke regels te handhaven. Als onze kinderen die regels niet gehoorzaamden, konden wij hen eraan herinneren dat zij ervoor kozen om ongehoorzaam te zijn, zodat er dus ook voor gekozen hadden om een of andere vorm van straf te ontvangen. Dit gold zowel op fysiek als op geestelijk gebied, zoals wanneer mijn vrouw onze kinderen eraan herinnerde om heel voorzichtig te zijn met messen en deze alleen te gebruiken als wij er hun toestemming voor gaven. Onze jonge zonen schenen geboeid te zijn door de scherpe blinkende lemmets van messen en probeerden soms uit zichzelf ergens in te snijden. Wanneer zij dit deden eindigde dat meestal met snijwonden op hun handen. Na één zo’n ongelukje hoorde ik toevallig een van onze kinderen aan mijn vrouw vertellen wat zijn broer had gedaan: mama, hij mocht dat helemaal niet doen, en hij heeft zichzelf gestraft! Het concept was tenminste duidelijk!
Het is cruciaal om kinderen te helpen de oorzaken en gevolgen van al Gods wetten te begrijpen zodat zij werkelijk willen profiteren van Gods weg, in plaats van de schade die zij zichzelf zullen aandoen als zij Gods wetten niet gehoorzamen. Let op Gods instructie aan ons: “Ik roep heden de hemel en de aarde tot getuigen tegen u: het leven en de dood heb ik u voorgehouden, de zegen [voordelen] en de vloek [straffen]! Kies dan [Gods weg van] leven, opdat u leeft, u en uw nageslacht, door de HEERE, uw God, lief te hebben, Zijn stem te gehoorzamen en u aan Hem vast te houden – want Hij is uw leven en de verlenging van uw dagen…” (Deuteronomium 30:19-20).
Elk gezin maakt regels voor hun kinderen. De meeste ouders zouden hun kinderen nooit toestaan om de straat op te rennen achter een stuitende bal aan; de kans om door een passerende auto geraakt te worden is te groot. Het is duidelijk dat deze regel ten voordele van een kind is en eenvoudig is uit te leggen. Op dezelfde manier kunnen ouders hun kinderen uitleggen dat God ook bepaalde
Gezinsregels heeft – Zijn wetten – die ter bescherming van ons zijn. Zelfs door alleen een kind aan te spreken op zijn eigenbelang kunnen ouders uitleggen dat Gods wet tegen stelen, bijvoorbeeld, het kind kan beschermen tegen mogelijke gevangenisstraf – of misschien zelfs beschoten te worden door degene van wie het steelt!
Het doel van ouders in de opvoeding is om uit te leggen, in een taal die hun kinderen kunnen begrijpen, hoe alle principes van God er voor hun eigen welzijn zijn – en dat zij in feite de ‘‘blauwdruk van menselijk geluk’’ zijn. Het onderwijzen van Gods principes op basis van gehoorzaamheid – ‘omdat God het zegt’ – is een begin, maar de motivatie en het begrip van een kind moet veel dieper gaan. Hoe meer de ouders Gods wetten in het kader kunnen zetten van het concept oorzaak en gevolg – zegenrijke resultaten voor gehoorzaamheid en straffen voor ongehoorzaamheid – hoe waarschijnlijker het is dat kinderen zich deze eigen maken. Mensen willen zichzelf per slot van rekening geen schade berokkenen. Wij willen allemaal een goed leven hebben, vol geluk en vreugde in plaats van ellende en leegte. Zelfs ‘goddelijke’ opvoeding schiet uiteindelijk tekort als deze kinderen niet helpt te begrijpen en werkelijk te beseffen hoe Gods manier van leven hen heel veel profijt oplevert.
Wanneer kinderen hun tienerjaren bereiken, hebben ouders hetzelfde doel – het onderwijzen van de voordelen van Gods weg – maar moeten hun kinderen meer ingewikkelde redeneringen helpen begrijpen dan in hun jonge jaren. Hoewel dit veel energie van ouders vraagt, is het zeer de moeite waard. Veel tienerjongens kunnen gemakkelijk begrijpen dat het verkeerd is om een vrouw fysiek aan te vallen, maar hoe zou u aan uw tienerzoon uitleggen dat het ook verkeerd is bijna naakte afbeeldingen van vrouwen te begeren – dat het hem zal schaden en dat, omgekeerd, het vermijden van dergelijke begeerte hem zeer ten goede zal komen. Hoe kunt u een tiener overtuigen die de volgende instructie van Jezus niet echt begrijpt: “Maar Ik zeg u dat al wie naar een vrouw kijkt om haar te begeren, in zijn hart al overspel met haar gepleegd heeft” (Mattheüs 5:28). Hoe zou u de stellingname van een tiener bestrijden die zegt: wat is het verschil? Wie wordt hierdoor benadeeld? Ik ben tenslotte niet getrouwd en ik kijk alleen maar.
Aan tieners dient onderwezen te worden dat jaren van begeren zullen resulteren in grote schade aan een toekomstig huwelijk en geluk! Degenen die intens betrokken zijn geraakt bij ‘visuele immoraliteit’ (tijdschriften, films, internet, ‘clubs voor volwassen vermaak’ enz.) ervaren letterlijk een chemische reactie in het brein welke de chemische reactie nabootst die opgewekt wordt door echt fysiek menselijk contact! Het brein kan afbeeldingen opslaan van geretoucheerde operatief verbeterde lichamen die iemand heeft gezien en dan een toekomstige partner vergelijken met die valse idealen. Wij zien dus dat continu begeren, ontbrand door visuele immoraliteit, de waardering voor de eigen partner zal verminderen, en het potentiële geluk in het huwelijk zal verkleinen. Het oude gezegde: ‘het gras is altijd groener aan de andere kant van de schutting’ wordt vooral waar als men in een fantasiewereld leeft van visuele immoraliteit. Aan kinderen dient te worden onderwezen dat Gods wet betreffende seksualiteit een zegen is die hun leven en huwelijk zal verbeteren in de jaren die voor hen liggen.
Familiegetuigenissen
Familiegetuigenissen of familieverhalen over Gods indrukwekkende tussenkomsten, genezingen en andere zegeningen kunnen kinderen helpen om de realiteit van God en van Zijn liefhebbende natuur als een levende en onontbeerlijke God die persoonlijk geïnteresseerd is in onze levens te waarderen. Ons gezin vertelt en vertelt herhaaldelijk opnieuw veel van dergelijke verhalen van hoe wij vele fantastische voorbeelden van Gods liefde, kracht, barmhartigheid en bezorgdheid om ons hebben ervaren, door spectaculaire genezingen en bescherming tegen ongelukken. Wij hebben nooit gesteld dat wij Gods tussenkomst verdienden, maar die tussenkomsten zijn een veelvuldige herinnering voor onze kinderen geweest van hoe liefdevol en genadig onze God werkelijk is.
Jaren geleden, bijvoorbeeld, reden wij op een koude en regenachtige dag naar de dienst in de Ozarks in Arkansas. Plotseling hielden onze ruitenwissers op met het schoonmaken van de ruiten. Wij beseften al snel dat we met aanvriezende regen te maken hadden. Mijn vrouw stelde meteen voor: wij moeten allemaal bidden dat God ons zal beschermen. Zij en onze vier kinderen sloten hun ogen en baden in stilte om Gods bescherming; ik probeerde onder het rijden zo goed mogelijk in stilte te bidden. Ongeveer zeven kilometer verder, aan de schaduwrijke noordkant van de berg, kwamen we plotseling in ‘ijzel’ terecht en begonnen onwillekeurig zijwaarts van de weg te glijden! Juist op dat moment kwam een auto uit tegengestelde richting ook op het ijs terecht en verloor de controle. Wij raasden met ongeveer 65 km per uur naar elkaar toe – een gezamenlijke snelheid van ongeveer 130 km per uur als wij elkaar zouden raken! Dit kon niet anders dan een botsing worden. De gedachte schoot door mijn hoofd: ‘Dit is het einde!’ Maar op het allerlaatste moment voelden wij een enorme onzichtbare kracht die ons zijwaarts van de weg duwde. Wij kwamen met een zachte landing in de modder terecht, zonder iets te raken. Drie meter verder aan de linkerkant was een grote cementen duiker en aan de rechterkant van de weg was een 12 meter lange oever die naar de rivier beneden leidde. Onze harten bonsden toen wij ons realiseerden dat wij ongedeerd waren. Wij zaten daar, verbijsterd maar uitermate dankbaar voor Gods ingrijpen.
In de loop der jaren hebben mijn vrouw en ik over veel van zulke indrukwekkende interventies met onze kinderen gesproken – met inbegrip van vele genezingen. Deze verhalen zijn onze persoonlijke familie ‘getuigenissen’ van Gods ingrijpen geworden – verhalen die onze waardering voor de liefde, de realiteit en de kracht van onze God hebben doen toenemen. Alle ouders zouden regelmatig persoonlijke getuigenissen van hun eigen leven moeten delen om hun kinderen te helpen zich te binden aan de ware God.
Ouders hebben een plicht tegenover God om hun uiterste best te doen de geest van hun kinderen te trainen en te vormen naar Zijn beeld. Ouders moeten steeds ieder goddelijk instrument gebruiken dat voorhanden is, wetende dat hun kinderen niet alleen beïnvloed zullen worden door onderwijs maar ook door persoonlijke familieverhalen over Gods liefde en barmhartigheid. Als kinderen het voorbeeld van het leven van hun ouders zien, kunnen zij voor zichzelf zien dat Gods manier van leven ook hen enorm ten goede zal komen en dat Zijn wetten voor hun eigen bestwil zijn.
Hoofdstuk 5
De erfenis van een voorbeeld
Als ouders de geboorte van een kind verwachten, beseffen zij zelden ten volle dat hun eigen levende voorbeeld de meest diepgaande invloed zal hebben op het toekomstige morele karakter en de geestelijke ontwikkeling van het kind.
Het persoonlijke voorbeeld van ouders is cruciaal indien kinderen Gods manier van leven moeten zien als een weg van zegeningen en voordelen. Ouderlijk voorbeeld is een vorm van onderwijs, waarbij de lessen worden onderwezen door daden in plaats van door woorden. Er is een oud gezegde: ‘Uw daden spre-ken zo luid, dat ik niet kan horen wat u zegt’. Kinderen vergeten onderwijs met woorden veel sneller dan dat zij het heldere voorbeeld kunnen vergeten dat zij dagelijks door de daden en gedragingen van hun ouders zien. Ouderlijke voorbeelden en gedragingen worden diep ingeplant in het onderbewustzijn van een kind en worden later weerspiegeld in het gedrag van hun kinderen.
Zeker, ouders zouden het als doel moeten stellen om hun kinderen alle principes van God verbaal te leren. Maar als de daden van de ouders niet overeenkomen met hun woorden, dan zal het onderwijs zeker krachteloos gemaakt worden. Als kinderen opgroeien, worden zij zeer talentvol in het vergelijken van wat zij horen dat hun onderwezen wordt met wat zij zien in het levende voorbeeld. Wij moeten nooit vergeten dat Jezus Christus een levenswijze onderwees, en niet een ‘ivoren toren’ filosofie. De morele waarden die ouders vertonen door daden en houdingen in het dagelijks leven zullen het fundament vormen van de houdingen, de waarden en het gedrag van hun kinderen.
Zelfs als ouders volmaakt zouden kunnen zijn in hun onderwijs en voorbeeld, is er geen garantie dat hun kinderen uiteindelijk de keuze van hun ouders zullen volgen om God te gehoorzamen. Het kan echter bijna gegarandeerd worden dat kinderen die ouderlijke hypocrisie ervaren het waardestelsel van hun ouders zullen verwerpen. Het belang van ouderlijk voorbeeld kan niet genoeg benadrukt worden.
Deskundigen op het gebied van kinderontwikkeling erkennen dat kleine kinderen naar hun ouders kijken – die vanaf het eerste begin hun kostwinners, opvoeders en onderwijzers zijn geweest – bijna als goden. Jonge kinderen geloven alles wat hun ouders hen vertellen en verwachten dat ouders alles kunnen herstellen – van een blessure tot kapot speelgoed tot het onrecht aangedaan door een vriend. God ontwierp deze vroege afhankelijkheid en vertrouwen zodat ouders de jonge ontvankelijke geest kunnen leiden en trainen op een gezonde en goddelijke manier. Jonge kinderen vormen hun beeld van God voornamelijk door het voorbeeld van hun ouders. Ouders hebben weinig hoop om goddelijke kinderen groot te brengen als zij zelf geen oprechte goddelijke voorbeelden zijn! Als kinderen onverdraagzaamheid, egocentrisme, liegen, hebzucht, onvriendelijkheid en veelvuldige boosheid zien, zullen zij zich waarschijnlijk niet aangetrokken voelen tot het geloof van hun ouders ongeacht langdurige preken die een ouder misschien geeft.
Ouders moeten volledig bewezen hebben – en het in hun leven laten zien – dat Gods manier van leven van grote waarde is en voor hen werkt. Kinderen die niet zien dat Gods manier van leven voor hun ouders werkt, zullen waarschijnlijk niet geloven dat Gods manier van leven voor hen zal werken.
Gods natuur weerspiegelen
Het is belangrijk dat ouders in hun omgang met hun kinderen Gods aard uitstralen. Kinderen moeten in het voorbeeld van hun ouders in de dagelijkse gang van zaken een oprechte liefde voor God, Zijn kerk en Zijn manier van leven zien. Kinderen die huichelarij zien zullen uiteindelijk de ouderlijke opvoeding verwerpen. Kinderen die echter oprechtheid en eerlijkheid zien, zullen veel gemakkelijker de goddelijke principes aannemen die door hun ouders en de kerk onderwezen worden.
Ouders hebben een grote verantwoordelijkheid om als ambassadeurs van God en Jezus Christus te fungeren in het leven van hun kinderen, door het goede voorbeeld te stellen zodat hun kinderen uiteindelijk het respect en het vertrouwen dat zij eerst ontwikkeld hebben voor hun ouders op God zelf doen overgaan. Als kinderen opgroeien, zullen zij onbewust de ervaring die zij met hun ouders hebben gehad overdragen naar God. Als ouders kritisch en niet vergevingsgezind zijn geweest, zijn kinderen geneigd om God op die manier te zien. Als ouders wantrouwig zijn en veroordelend zullen kinderen het moeilijk vinden om de genade en vergeving van Christus te accepteren. Als ouders inconsequent zijn geweest in het onderwijzen van gehoorzaamheid aan regels en respect voor mensen met autoriteit, zullen kinderen God niet respecteren, en zich ook geen zorgen maken over het breken van Zijn regels.
In het kort, kinderen moeten iets van Gods aard zelf zien in het leven van hun ouders. De Bijbel noemt dit de “vrucht” van Gods Geest. De “vrucht” of het ‘bewijs’ van Gods Geest is eenvoudig de manier waarop God denkt en handelt, en is voor ouders en kinderen gelijk de sleutel voor een geweldig leven. Zoals Paulus schreef: “De vrucht van de Geest is echter: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, zelfbeheersing” (Galaten 5:22-23). Hoe meer de gedachten, woorden en daden van de ouders deze vruchten van Gods Geest laten zien, hoe meer hun kinderen zich aangetrokken zullen voelen tot de manier van leven van hun ouders. Natuurlijk is geen enkel ouder een perfect voorbeeld. Maar ouders die werkelijk willen dat hun kinderen voor Gods weg van leven kiezen zullen zelf God met hun hele hart zoeken.
Respect voor God
Ouders bepalen vaak ingrijpend de ontwikkeling van respect van hun kinderen voor Gods kerk en voor de principes die zij onderwijst. Als ouders voortdurend klagen dat het moeilijk is om Gods manier van leven te leiden, is het dan een wonder dat hun kinderen ‘deze moeilijke weg van leven’ verwerpen als zij opgroeien? In voorbije jaren heb ik ouders soms horen zeggen: ‘Het is zo moeilijk voor onze tieners om op de Sabbat geen sportevenementen te kunnen bezoeken’. Als ouders Gods weg van leven als een last afschilderen, zullen kinderen zich benadeeld voelen. Aan de andere kant, als ouders Gods levenswijze als een geweldig voordeel en een zegen voorstellen, zullen kinderen deze gaan waarderen.
Kinderen die hun ouders voortdurend hun dankbaarheid horen betuigen voor wat God in hun leven heeft gedaan, ongeacht hun actuele situatie, zullen daar enorm van profiteren als zij het ‘grote totaalbeeld’ van hun ouders beginnen te verkrijgen. Dit leven is een trainingsgrond voor de toekomstige familie van God en wij zullen ‘slagen’ om aan onze echte loopbaan te beginnen bij de terugkeer van Christus! Als kinderen zich beginnen te realiseren voor welke ontzagwekkende en heel werkelijke toekomst zij getraind worden, raken ze meer bedreven in het denken op lange termijn en kunnen ze beginnen te anticiperen en zich voor te bereiden op Gods Koninkrijk.
Ouders die samenwerken – elkaar steunen als een team en werken als een ‘verenigd front’ – versterken de kracht van het voorbeeld. Als kinderen hun ouders elkaar liefde en waardering voor elkaar zien betuigen, met een nu en dan ‘ik hou van jou’ tegelijk met een omhelzing, ontwikkelen zij vanzelf een groter gevoel van zekerheid. De kinderen weten dat hun ouders van hen houden en zij weten dat de twee belangrijkste mensen in hun leven van elkaar houden. Hun wereld is veilig en zij willen graag het voorbeeld van liefde en zekerheid volgen dat hun ouders laten zien als resultaat van Gods levenswijze.
Aan de andere kant zullen kinderen die hun ouders voortdurend zien vechten, ruziemaken en respectloos zijn tegen elkaar, mettertijd gaan beseffen dat de ‘manier van leven’ van hun ouders voor hen niet werkt, ongeacht wat zij prediken. Het huwelijk is een ‘levend laboratorium’ dat ofwel het enorme profijt van Gods weg van leven kan demonstreren, ofwel de destructieve gevolgen van de manier van leven van de wereld. Het zou mooi zijn als alle kinderen evengoed konden leren van een slecht ouderlijk voorbeeld – leren wat niet te doen – maar de realiteit is dat kinderen het kunnen herkennen als de ouders ongelukkig zijn en logischerwijze de manier van leven van de ouders afwijzen die hen zo ongelukkig heeft gemaakt.
Totale waarachtigheid
Kinderen moeten absoluut een voorbeeld zien in hun ouders van totale waarachtigheid! Waarheid is het fundament van Gods manier van leven: “Heel uw woord is de waarheid [“waarachtig”, HSV] (Psalm 119:160, NBG’51). Als kinderen zien dat hun ouders liegen of misleiden (zoals normaal is in veel populair amusement vandaag), hebben zij geen reden om de geestelijke principes aan te nemen waarin de ouders zeggen te geloven! Wanneer kinderen totale waarachtigheid bij hun ouders zien, draagt dit bij tot enorme geloofwaardigheid aan het idee dat er geestelijke wetten bestaan welke niet geschonden moeten worden. Wanneer ouders snel zijn met een ‘leugentje om bestwil’ om uit een lastige situatie te ontsnappen, nemen kinderen dit voorbeeld snel over en beginnen spoedig op dezelfde wijze te handelen. Nog erger is het wanneer ouders hun kinderen vragen voor hen te liegen – misschien door aan een kind dat de telefoon opneemt te zeggen dat de ouder ‘niet aanwezig is’. Als Gods principes niet toegepast worden in deze situaties, hoe kunnen kinderen dan ooit weten dat het belangrijk is om de waarheid te vertellen? Voor kinderen die meemaken dat ouders liegen, wordt het hele concept waarheid afhankelijk van wat op een bepaald moment het beste lijkt.
Als liegen deel uitmaakt van het karakter van de ouders, zullen de kinderen hen niet vertrouwen. Evenzo zal God ouders die liegen niet kunnen vertrouwen en Hij zegt duidelijk dat er geen leugenaars in Zijn Koninkrijk zullen zijn (Openbaring 21:8). Als ouders leven naar het principe van waarachtigheid en dit toegewijd vanaf jonge leeftijd aan hun kinderen onderwijzen, zal liegen bijna niet voorkomen. Dit wordt dan het fundament van groot vertrouwen tussen ouders en kinderen dat een zeer sterke ouder-kind relatie opbouwt.
Echte waarden
Kinderen leren ook veel door het observeren van de maatstaven die hun ouders gebruiken bij het beoordelen van andere mensen. In de tegenwoordige samenleving lijkt het alsof de drie belangrijkste valse maatstaven ter beoordeling macht, geld en uiterlijk zijn. Ouders bewijzen hun kinderen een zeer slechte dienst wanneer zij extra aandacht en goedkeuring tentoon spreiden aan anderen met meer macht, rijkdom of schoonheid – in feite zeggen zij aan hun kinderen dat zij veel meer onder de indruk zijn van de wereldse waarden dan van goddelijke waarden en karakter.
Gods standaard voor menselijke waarde is duidelijk: “… Kijk niet naar zijn uiterlijk en ook niet naar de hoogte van zijn gestalte... Het is namelijk niet wat de mens ziet, want de mens ziet aan wat voor ogen is, maar de HEERE ziet het hart aan” (1 Samuel 16:7). Ouders moeten dit principe bij hun kinderen toepassen. Goedkeuring en aanvaarding van kinderen moeten gebaseerd zijn op onvoorwaardelijke liefde en op karakter. Als aan jonge kinderen dikwijls gezegd wordt: ‘jij bent zo’n mooi klein meisje’ of ‘wat een knappe jongeman ben jij’, ontvangen zij de verkeerde boodschap wat hun waarde betreft. De complimenten van ouders moeten voornamelijk gericht zijn op het karakter en de goede daden van kinderen. Kinderen moeten geprezen en bemoedigd worden wanneer zij eerlijk en zorgzaam zijn en samen delen, wanneer zij integriteit tonen, en wanneer zij regelmatig God zoeken in gebed en Bijbelstudie.
Ouders die overmatig gericht zijn op hun eigen aantrekkelijkheid, kunnen ook een verkeerde boodschap uitzenden. Kinderen hebben snel in de gaten wat de waarden van hun ouders zijn. Moeders die zich onbehoorlijk kleden – een voorkeur hebben voor provocerende kleding, zoals strakke pantalons, korte rokken of laag uitgesneden of nauwsluitende topjes – zeggen hun kinderen dat een dergelijk uiterlijk bij een vrouw en moeder wordt gewaardeerd en dat haar belangrijkste waarde haar talent is om aandacht te trekken en zelfs lustgevoelens op te wekken. Door zo’n voorbeeld te geven kan men verwachten dat dochters zich op een nog extremere en nog meer onthullende manier zullen kleden dan hun moeders, en zonen zullen hetzelfde bij een vrouw zoeken. God heeft echter de standaard voor een godvrezende vrouw bepaald toen Hij Paulus inspireerde om te schrijven: “Evenzo wil ik dat de vrouwen zich tooien met eerbare kleding, ingetogen en bezonnen, niet met het vlechten van het haar of met goud of parels of kostbare kleren, maar met goede werken, wat bij vrouwen past die belijden godvrezend te zijn” (1 Timotheüs 2:9-10).
Dit principe is natuurlijk evenzo van toepassing op vaders. Als iemands voornaamste besef van waarde en eigenwaarde van uiterlijk en kleding komt, merken kinderen dit. Ook wanneer kinderen zien dat hun vader de meeste aandacht schenkt aan de kleding van een vrouw en haar lichaam, geeft dit het verkeerde signaal. Ja, vrouwen moeten weten dat hun man hen aantrekkelijk vindt, maar wat kinderen werkelijk moeten horen is dat hun vader de godvrezende eigenschappen en het karakter van hun moeder intens apprecieert en op prijs stelt.
Tijd met God
Kinderen moeten de gelegenheid hebben om het persoonlijke gebed en de tijd van studie van hun ouders waar te nemen. Het is goed en dient niet te worden vermeden dat kinderen nu en dan één of beide ouders naast hun bed op hun knieën zien bidden. Zo’n voorbeeld zal in het geheugen van hun kinderen worden gegrift voor de rest van hun leven als zij zien dat de gebedsroutine van hun ouders een heel belangrijke prioriteit in hun leven is.
Als ouders consequent bidden voor elke maaltijd, leren kinderen om God meer te respecteren dan hun honger. Ouders kunnen zelfs hun peuters helpen om stil te zijn tijdens het gebed voor de maaltijd, door hun handen tijdens het gebed vast te houden en hen te laten zien hoe zij hun hoofd moeten buigen. Op deze manier zien zij niet alleen het belang dat hun ouders hechten aan communicatie met God in hun leven – zij leren zelf ook vroeg om aan datzelfde respect uitvoering te geven.
Kinderen leren ook van het voorbeeld dat zij zien als hun ouders Gods woord dagelijks bestuderen. Hoewel het gewoonlijk gemakkelijker is om te studeren als de kinderen slapen, kunnen ouders het behulpzaam vinden om hun schema nu en dan af te wisselen, zodat kinderen het voorbeeld kunnen zien van ouders die Gods woord bestuderen. Het is een gezond deel van de ontwikkeling van een kind om te zien dat ouders het nodig hebben om tijd met hun hemelse Vader door te brengen. Het is ook nuttig voor kinderen om te leren zichzelf zachtjes bezig te houden als de ouders studeren, dus wel onder toezicht van een ouder maar wetend dat ze niet mogen storen.
Als kinderen zien dat hun ouders Gods woord alleen eenmaal per week in de dienst bestuderen, zullen zij waarschijnlijk hetzelfde patroon overnemen. Door het voorbeeld van hun ouders zullen zij beseffen dat studeren een plicht en een klus is waar eenmaal per week ‘aan gewerkt’ moet worden. In tegenstelling hiermee kan van kinderen die hun ouders dagelijks blij Gods woord zien bestuderen te zijner tijd verwacht worden dat ze het patroon van hun ouders zullen nadoen om via dagelijkse Bijbelstudie en gebed een waardevolle verbinding met de grote God te maken.
Kinderen moeten ook het incidenteel vasten als een normaal deel van het leven van hun ouders zien, als deel om Gods leiding te zoeken voor wat het beste is voor het gezin, en voor hun persoonlijke geestelijke groei. Als kinderen volwassen worden en tegenover belangrijke eigen beslissingen staan, zal het voorbeeld van het vasten van hun ouders steeds profijtelijker worden. Zij zullen Gods belofte gaan waarderen die zegt dat als zij regelmatig om de juiste vas-ten: “... de HEERE zal u voortdurend leiden” (Jesaja 58:11). Kinderen die deze les leren door het voorbeeld van hun ouders, zullen een enorme levenslange erfenis voor succes erven als zij leren zich tot God te wenden in tijden van nood, bij het nemen van beslissingen, en ook bij berouw en bekering.
Het ouderlijk voorbeeld van het bijwonen van kerkdiensten zal ook een cruciaal effect op hun kinderen hebben. Jonge mensen die zien dat hun ouders zich met tegenzin naar de dienst begeven, of zien dat zij regelmatig de dienst missen, zullen het bijwonen van kerkdiensten beginnen te zien als een optie of als een ‘plicht’ die af en toe vervuld moet worden om God of de predikant tevreden te stellen. Wat een verschrikkelijke vergissing! In tegenstelling hiermee, als kinderen zien dat hun ouders blijmoedig de dienst bezoeken, met de zeldzame uitzondering veroorzaakt door ziekte, zullen zij het oprechte verlangen van hun ouders leren waarderen om meer te leren over God en Zijn manier van leven.
Als de jaren verstrijken en kinderen het ouderlijke voorbeeld zien van waardevolle tijd die besteed wordt aan gebed, Bijbelstudie, kerkbezoek en incidenteel vasten, zullen zij beginnen te beseffen dat hun ouders het hoogste belang hechten aan hun relatie met God. Hoewel zelfs het meest voortreffelijke ouderlijke voorbeeld geen absolute garantie voor succes zal zijn bij het doorgeven aan kinderen van de waarde van leven op Gods manier, zal een slecht voorbeeld zeker het vermogen van kinderen belemmeren om waardering op te brengen voor de manier van leven van hun ouders. Christelijke ouders moeten het door hun voorbeeld in zowel woorden als daden aan hun kinderen overduidelijk maken dat het volgen van de weg van leven, die voorgedaan is door Jezus Christus, het ware pad naar vreugde en geluk is.
Hoofdstuk 6
Het scheppen van een gezinscultuur waar God centraal staat
Al te vaak zijn ouders geneigd om God in hun gezinsleven in een hokje te plaatsen. We zien het leven van een christen als opgebouwd uit christelijke gedragspatronen, kerkdiensten en misschien zo nu en dan Bijbelstudies met het gezin. Dit is werkelijk een goed begin, maar er is veel meer nodig om een cultuur van God in ons huis te creëren. Als wij ons hele gezinsleven voorstellen als een taartdiagram, zullen de meesten het geestelijk aspect van opvoeding zien als een klein percentage van het geheel: eenvoudig een klein stukje van de taart. Als we in tegenstelling hiermee werkelijk kinderen ‘naar Gods beeld’ willen grootbrengen, moet de geestelijke focus de hele taart omvatten.
Wat betekent dit? Eenvoudig dat elk besluit dat wij als ouders nemen om de vraag moet draaien: zal dit de waarschijnlijkheid doen toenemen of doen afnemen dat mijn kind zal opgroeien ‘naar Gods beeld’? Wellicht overweegt een vader een tweede deeltijdbaan, zodat het gezin zich een vakantiehuisje kan veroorloven. Het gezin zou het huisje zeker waarderen – maar de tweede baan zou ervoor zorgen dat hij veel minder tijd met zijn kinderen besteedt. Wat zou de kinderen dan waarschijnlijk meer tot God keren wanneer zij ouder zijn – het plezier van een huisje in de bossen, of de aanwezigheid van een toegewijde vader die iedere dag meer tijd aan zijn kinderen besteedt?
Als ouderschap wordt geleid door dit soort van prioritering, wordt er een stabieler fundament gelegd dat de waarschijnlijkheid drastisch zal doen toenemen dat kinderen in de geestelijke voetstappen van hun ouders zullen wandelen. Jaren geleden hingen wij een plaquette aan de muur van ons huis met een vers dat dit principe samenvat: “…wat mij en mijn huis betreft, wij zullen de HEERE dienen” (Jozua 24:15).
Wat zijn dan enkele belangrijke principes die op deze manier een leidraad voor ons kunnen zijn bij onze gezinsbesluiten om een op gezinscultuur te scheppen waar God centraal staat? Laten wij vijf essentiële principes bekijken.
Principe 1: Ga naar de bron van ware goddelijke cultuur – God zelf.
In en van zichzelf hebben ouders bijna onvermijdelijk een gebrek aan voldoende wijsheid en begrip om de jonge geest van hun kinderen in een goddelijke richting te leiden. Het voornaamste voorbeeld voor volwassenen voor de opvoeding komt natuurlijk van hun eigen ouders. Alle ouders beginnen de jaren van hun ouderschap onder de invloed van wat voor zwakke plekken ook die aanwezig waren in hun eigen opvoeding. Hoeveel wij onze ouders ook waarderen – van wie de meesten het naar hun beste vermogen deden – feit is dat niemand van ons opgegroeid is met vlekkeloze voorbeelden naar welke wij ons eigen ouderschap vorm kunnen geven. Wat dat betreft groeide ook geen van onze ouders op met ideale voorbeelden – een patroon dat helemaal teruggaat tot de eerste mensenkinderen, Kaïn en Abel.
Als wij evenwel geen goddelijk fundament leggen voor onze kinderen wanneer zij klein zijn, wordt het des te moeilijker om dat fundament tot stand te brengen wanneer zij zich in hun tienerjaren ontwikkelen. Gelukkig kunnen wij naar de perfecte ouder gaan, God zelf, om Zijn hulp te vragen wanneer wij tekortschieten in wat nodig is. God zegt ons in Zijn woord dat als een ouder “… de zijnen en vooral zijn huisgenoten niet verzorgt, … hij het geloof [heeft] verloochend en …erger [is] dan een ongelovige” (1 Timotheüs 5:8). God leeft als onze ouder vanuit ditzelfde principe en is altijd bereid om ons alle hulp te geven die wij nodig hebben, als wij bereid zijn om naar de bron te gaan.
Ouders realiseren zich maar al te vaak dat zij de noodzakelijke wijsheid missen om zoveel moeilijke en frustrerende omstandigheden die zij tegenkomen bij het opvoeden van kinderen op te lossen. In mijn eigen familiegeschiedenis zijn er veel situaties geweest waarin mijn vrouw of ik beseften dat het ‘ons vermogen te boven ging’. Maar God heeft ons – Zijn geestelijke kinderen – een belofte gegeven: “… als iemand van u in wijsheid tekortschiet, laat hij die dan vragen aan God, Die aan ieder overvloedig geeft…” (Jakobus 1:5).
Wanneer een gezinssituatie bijzonder moeilijk is, wordt het tijd om u nog ferventer te richten op het zoeken naar Gods hulp, wijsheid en leiding. Toen de discipelen van Jezus eens teleurgesteld waren vanwege hun onvermogen om een boze geest uit een jonge man uit te werpen, zei Jezus hen: “… Dit soort kan nergens anders door uitgaan dan door bidden en vasten” (Markus 9:29). En zo is het met zoveel moeilijke problemen in het leven, met inbegrip van die van het ouderschap – sommige problemen worden door niets anders overwonnen dan “door bidden en vasten.” Terwijl we vasten komen wij dichter bij onze God door onze zwakheden en onze totale behoefte aan Zijn leiding, wijsheid en inzicht toe te geven. God belooft dat wanneer wij deze benadering om God te zoeken actief toepassen door te vasten, dat “… de HEERE… u voortdurend [zal] leiden” (Jesaja 58:11). Wij moeten bereid zijn om te vragen, teneinde te kunnen ontvangen!
Principe 2: Wees bereid uw kinderen vóór uzelf te stellen.
Onze menselijke natuur – en de wereld om ons heen – leren een zeer tegenovergesteld principe: ‘Zoek uzelf, ontdek uzelf, en zorg voor uzelf als ‘nummer één’, aangezien niemand anders dat zal doen’. Maar wat gebeurt er als wij het advies van de wereld volgen en onszelf ‘nummer één’ maken? Als wij dat doen en onze verantwoordelijkheden wat betreft de opvoeding verwaarlozen, zullen wij een leegte achterlaten in het leven van onze kinderen – een leegte die opgevuld zal worden door de samenleving en door Satans manier van denken! Denk eraan, wij verwaarlozen misschien de opvoeding van onze kinderen, maar Satan zal nooit nalaten om te doen wat hij kan om hen te beïnvloeden!
De waarschuwing van Paulus aan de Filippenzen is speciaal van toepassing op ouders. “Laat eenieder niet alleen oog hebben voor wat van hemzelf is, maar laat eenieder ook oog hebben voor wat van anderen is. Laat daarom die gezindheid in u zijn die ook in Christus Jezus was” (Filippenzen 2:4-5). De meeste ouders – vooral moeders – kunnen zich de ontelbare keren herinneren dat zij in het midden van de nacht wakker werden door het huilen van een pasgeboren baby. Een ouder die het huilen van een pasgeborene gewoon zou negeren met de gedachte: ik heb mijn slaap nodig, ik moet aan mezelf denken..., komt inderdaad waarschijnlijk zelden voor. Voor de meeste ouders is het best wel natuurlijk om de fysieke noden van hun kinderen boven die van henzelf te stellen – maar het komt zeker zelden voor dat een ouder de geestelijke behoeften van hun kinderen op lange termijn op de eerste plaats van de gezinsprioriteiten zet. Ouders dienen zich van tijd tot tijd af te vragen, heb ik de ‘eigen’ behoeften gesteld vóór de noodzaak om mijn kinderen ‘naar Gods beeld’ op te voeden? Het vraagt om een investering in tijd om de geestelijke behoeften van onze kinderen op de eerste plaats te zetten, maar God wil dat ouders gebruik maken van elke gelegenheid om hun kinderen goddelijke principes te leren. “U moet ze uw kinderen inprenten en erover spreken, als u in uw huis zit en als u over de weg gaat, als u neerligt en als u opstaat” (Deuteronomium 6:7).
Principe 3: Maak een goddelijke manier van denken tot de voornaamste invloed op uw kinderen.
Het is een hoge roeping voor mensen de verantwoordelijkheid te hebben gekregen om de jonge geesten van kinderen te vormen naar het beeld van God. Wij kunnen dit niet bereiken door wensdenken of gewoon door het te verlangen. Het vraagt een grote investering van tijd en moeite, en zorgvuldige aandacht voor de rolverdeling die God aan ouders gegeven heeft. God wil dat mannen volledige steun geven aan hun vrouwen als zij die “… zorgen voor hun huishouden…” (Titus 2:5). Als een vrouw en moeder in staat is om haar volledige tijd te besteden aan het huishouden, kan ze een warme, stimulerende en ondersteunende omgeving creëren waarbij zij de voornaamste invloed heeft op de vorming van het karakter van haar jonge kinderen. Het sturen van jonge voorschoolse kinderen naar een dagverblijf tijdens hun vormingsjaren verandert de dynamiek van het grootbrengen van kinderen ‘naar Gods beeld’ ingrijpend. Dag na dag wordt van kinderen in zulke situaties snel hun kijk op het leven gevormd door andere kinderen en volwassenen om hen heen. De belangrijke vraag voor een ouder wordt: ‘Wil ik dat de geest van mijn kleine kind gevormd wordt door ons gezin of door de wereld?’.
Veel ouders zullen zeggen: ‘Ja, wij weten dat een voltijdse moeder thuis ideaal is, maar wij kunnen het ons eenvoudig niet veroorloven’. Jammer genoeg is het dikwijls waar dat een moeder moet werken zodat een gezin de eindjes aan elkaar kan knopen. Maar wij moeten een ander wezenlijke dimensie van hulp en steun niet vergeten: God zelf. Hij is niet beperkt wat middelen betreft, noch is Hij beperkt in het vermogen om voor Zijn eigen kinderen te zorgen. Als wij ons verlangen regelmatig in gebed bij God brengen, terwijl we God eraan herinneren dat wij werkelijk willen dat onze kinderen opgroeien om Hem lief te hebben en Zijn manier van leven te leiden, zal God luisteren! Vraag God om u te laten zien hoe u kunt bezuinigen of uw deel kunt doen in het verminderen van de uitgaven of het verhogen van het inkomen. Vaak is het schijnbaar onmogelijke wel mogelijk door God, als wij Hem volledig vertrouwen en vragen overeenkomstig Zijn wil: “… Bij de mensen is dat onmogelijk, maar bij God zijn alle dingen mogelijk” (Mattheüs 19:26).
Gods woord zegt ons ook: “… want wie Hem vrezen, hebben geen gebrek” (Psalm 34:10). Omdat God de waarde van de moederrol thuis kent, moeten wij vertrouwen dat Hij ervoor zal zorgen dat dit mogelijk is. Ja, het kan nodig zijn dat een gezin zijn fysieke levensstandaard moet verlagen, maar als het voornaamste doel van het gezin is om kinderen naar Gods beeld te doen opgroeien, verzekert God ons dat het met Zijn hulp mogelijk is!
Veel paren ontdekken dat wanneer een moeder ophoudt met werken, het gezin financieel lang niet zo ‘achterop’ raakt als zij hadden gevreesd. Als een werkende moeder haar salaris opgeeft, geeft zij ook veel extra kosten op die samengaan met het zijn van een werkende moeder: misschien de aanschaf van een tweede auto, extra verzekering, benzine, werkkleding, rekeningen van de stomerij, meer maaltijden in het restaurant en voorverpakt voedsel voor het gezin, enzovoort. Vaak is het verlies in inkomen lang niet zo groot als het in eerste instantie zou lijken.
Als een moeder in staat is om voltijds thuis te zijn, zal de sponsachtige geest van kleine kinderen in de eerste plaats geleid en gevormd worden door een toegewijde moeder en vader, in plaats van voornamelijk door de wereld. Hoewel gezinsomstandigheden variëren, is het in het algemeen waar dat hoe langer een moeder voltijds moeder thuis kan zijn, hoe beter het voor de kinderen is. Een toenemend aantal ouders die de middelen en de mogelijkheden hebben, kiezen voor ‘thuisonderwijs’ voor hun kinderen vanwege bezorgdheid over de kwaliteit en de omgeving van de scholen in de tegenwoordige samenleving. Ja, er zijn gevallen waar de moeder moet werken en niet kan voorzien in een ‘ideale’ omgeving voor haar kinderen. Dit is geen ideale wereld en wij moeten het beste maken van de omstandigheden waarop wij geen invloed hebben. Alleenstaande ouders hebben een uitzonderlijke belasting met kinderopvoeding, die alleen verlicht kan worden door een zeer nauwe relatie met God de Vader en Jezus Christus. Succesvolle alleenstaande ouders doen alles wat zij kunnen om Gods leiding te zoeken, en vragen Hem hun extra hulp en extra bekwaamheid te geven om de geestelijke behoeften van een jong kind te vervullen. God zelf heeft een speciale interesse voor weduwen of alleenstaande ouders die worstelen om hun kinderen ‘naar Gods beeld’ groot te brengen. God zegt dat Hij “Vader van de wezen en Rechter van de weduwen…” is (Psalm 68:6).
Principe 4: Ontwikkel het concept dat ‘wij anders zijn dan de wereld’
Anders zijn dan de wereld betekent niet dat christenen ‘beter’ of ‘superieur’ zijn op een zelfingenomen manier. Het betekent wel dat christenen erkennen dat zij andere normen en een andere roeping hebben, waar zij aan dienen te werken om deze aan hun kinderen door te geven. Anders zijn dan de wereld is niet iets waar christenen zich voor moeten schamen; het is iets waar zij dankbaar voor moeten zijn en moeten nastreven! Gods mensen zijn zeker uniek op vele manieren en ze worden zelfs “… een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterdom, een heilig volk, een verkregen volk…” genoemd (1 Petrus 2:9, SV).
Maar “heilig” [d.i. ‘apart gezet’] en “verkregen” – uniek – zijn betekent niet dat christenen raar, vreemd of eigenaardig zijn! Het betekent dat zij andere normen en waarden hebben gekregen – Gods wetten – en een andere volgorde van prioriteiten in het leven: “eerst het Koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid” zoeken (Mattheüs 6:33). Als kinderen merken dat hun ouders angst hebben of in verlegenheid gebracht worden door anders te zijn dan de wereld, zullen zij zich de verkeerde standaard eigen maken: dat wat mensen in de wereld van ons denken is belangrijker dan wat God van ons denkt.
Wij kunnen onze kinderen helpen te waarderen dat ze anders zijn – hun Gods wegen helpen waarderen – door voor hen voortdurend de voordelen te benadrukken van Gods manier van leven, in tegenstelling tot de normale gevolgen van het volgen van de wereld. Ja, dit vraagt inderdaad een reusachtige investering van tijd en energie, maar de beloning is onmetelijk!
Principe 5: Bescherm de geest van kinderen tegen de invloed van degoddelozen.
Het is zo cruciaal dat wij onze kinderen beschermen tegen Satans invloed en propagandistische aanvallen, maar wij willen hen ook niet naïef en onwetend over de wereld, kwetsbaar voor Satans listen, naar volwassenheid brengen. Jezus Christus bracht soortgelijke gevoelens onder woorden toen Hij bad of God Zijn volgelingen wilde beschermen: “Ik bid niet dat U hen uit de wereld wegneemt, maar dat U hen bewaart voor de boze” (Johannes 17:15).
Sommige ouders maken er, wanneer ze een huis willen kopen of een appartement willen huren, een prioriteit van om een buurt te zoeken waar veel andere kinderen zijn waarmee hun kinderen kunnen spelen. Dit is een uitstekende keuze als u uw kinderen wilt opvoeden die het grootste deel van hun vrije tijd besteden aan het opnemen van de denkwijze van de wereld. Wanneer ons gezin naar plekken zocht om te wonen, waren wij werkelijk dolblij om een oudere buurt te vinden met weinig kinderen. Betekent dit dat wij onze kinderen wilden isoleren? Helemaal niet! Ons doel was om onze kinderen om te laten gaan met andere kinderen in gereguleerde, onder toezicht staande activiteiten – niet in ongereguleerde en onbewaakte ‘vrije tijd’.
Toen onze kinderen opgroeiden betrokken wij hen veelvuldig bij atletiekcompetities in de gemeenschap. Onze twee zonen en twee dochters waren betrokken bij begeleide activiteiten, zoals honkbal, softbal, voetbal, gymnastiek, ballet, tapdansen en zwemmen. Zij gingen actief om met kinderen van allerlei achtergronden, maar dat omgaan was ‘doelgericht’. Onze kinderen namen deel aan activiteiten waar training en teamwork centraal stonden.
Wat wij probeerden te voorkomen waren de ongecontroleerde activiteiten met buurtkinderen – in steegjes of buiten in de bossen, of bij de lokale hangplek of in de bioscoop, of zelfs bij vrienden thuis als hun ouders weg waren. Wij wilden onze kinderen geen ‘groen licht’ geven om zich vrijelijk in te laten met de manier van denken van de wereld die wordt gekarakteriseerd als wandelen “… overeenkomstig het tijdperk van deze wereld, overeenkomstig de wil van de aanvoerder van de macht in de lucht, van de geest die nu werkzaam is in de kinderen van de ongehoorzaamheid” (Efeze 2:2). Hiermee zeggen we niet dat wij onze kinderen totaal van de wereld wilden afzonderen; wij wilden hen eenvoudig op een gestructureerde en gecontroleerde manier blootstellen aan de wereld.
Alhoewel wij vriendelijke kennissen hebben die geen christen zijn, moeten Gods mensen onze ware vrienden zijn, en moeten wij Gods belangrijke richtlijn benadrukken en onderwijzen aan onze kinderen dat wij “… geen ongelijk span [vormen] met ongelovigen…” (2 Korinthe 6:14). Dit betekent helemaal niet dat wij denken dat wij beter zijn dan anderen, maar het betekent wel dat wij Gods woord en Zijn principes serieus nemen! Als wij onze gedachten verzadigen met hechte vriendschappen in de wereld, zal dit na verloop van tijd ervoor zorgen dat onze focus verschoven wordt van het Koninkrijk van God naar de dingen van Satans wereld.
Als wij onze kinderen en tieners aanmoedigen om zich volledig te mengen in de wereld – door overnachtingen bij buren, hechte buurtvrienden, dansavonden op school en daten in de wereld – nodigen wij hen langzaam maar zeker uit om de invloed en manier van denken van de wereld te accepteren. Samen tijd doorbrengen is zeker een factor van vriendschap met de wereld en God waarschuwt ons allemaal: “… weet u dan niet dat de vriendschap met de wereld vijandschap tegen God is? Wie dan nu een vriend van de wereld wil zijn, wordt als vijand van God aangemerkt” (Jakobus 4:4). Hechte vriendschappen in de wereld vormen onvermijdelijk een groeiende link met de samenleving van deze wereld, en met een waardesysteem dat vreemd is aan Gods volk.
Hiermee zeggen wij niet dat alle mensen “van de wereld” tot elke prijs gemeden en ontweken moeten worden. Er zijn veel ‘goede’ mensen in de samenleving die naar beste weten een fatsoenlijk leven leiden. Maar als ons doel voor kinderopvoeding is om de volgende generatie te laten opgroeien ‘naar Gods beeld’, vergroten wij de kans dat dit gebeurt als wij onze kinderen aanmoedigen om hun meest hechte en diepste vriendschappen te sluiten met degenen die hetzelfde pad bewandelen naar Gods Koninkrijk. Vergeet niet dat elk aspect van ons ouderschap altijd moet draaien om de vraag: ‘Zal dit bijdragen of afdoen aan de waarschijnlijkheid dat mijn kind zal opgroeien ‘naar Gods beeld’?”
Hoofdstuk 7
Gods weg in daden omzetten
Omdat de belangrijkste focus van goddelijk ouderschap het grootbrengen van kinderen naar het beeld van God is – met de waarden, gedachten en manier van leven van Jezus Christus – is een onmisbaar aspect van ouderschap het bouwen van het karakter van een kind door de activiteiten van en interacties in het gezin.
De meeste kinderen groeien op onder invloed van de samenleving, door het overweldigende stempel van het schoolsysteem, het verwrongen amusementsonderricht van films, televisie, het internet en de doordringende invloed van leeftijdgenoten. Ouders kunnen proberen om de ondermijnende effecten van de goddeloze koers van de samenleving tegen te gaan met hun liefhebbende onderwijs en goede voorbeeld, maar er is een aanvullend element nodig. Zo vat God zelf goddelijk ouderschap samen:
Daarom zult u de HEERE, uw God, liefhebben met heel uw hart, met heel uw ziel en met heel uw kracht. Deze woorden, die ik u heden gebied, moeten in uw hart zijn. U moet ze uw kinderen inprenten en erover spreken, als u in uw huis zit en als u over de weg gaat, als u neerligt en als u opstaat. U moet ze als een teken op uw hand binden en ze moeten als een voorhoofdsband tussen uw ogen zijn” (Deuteronomium 6:5-8).
Let op wat aan ouders wordt gezegd betreffende het onderwijzen van Gods principes aan hun kind – om deze “als een teken op uw hand te binden”. Wat betekent dit? Gods principes “als een teken op uw hand” binden betekent de dagelijkse activiteiten van het gezinsleven! Al het mondelinge onderwijs in de wereld zal niet genoeg zijn als een gezonde dosis ‘karakteropbouw in actie’ ontbreekt! Gezinsactiviteiten kunnen een geweldig middel zijn om Gods principes te onderwijzen. Inderdaad, kinderen kunnen veel leren door het horen (van ouderlijk onderwijs) en het zien (van het ouderlijk voorbeeld), maar er is ook veel te leren door het doen (door Gods principes in daden om te zetten).
Hoe passen gezinsactiviteiten en -interacties hierin? Gezinsactiviteiten zijn bedoeld om sterke, gezonde gezinsrelaties op te bouwen. Alle geestelijke wetten van God draaien om het ontwikkelen van een sterke relatie met God (Hem liefhebben boven alles) en het ontwikkelen van gezonde relaties met mensen (anderen liefhebben als zichzelf). Als ouders warme, liefhebbende en actieve relaties ontwikkelen met hun kinderen, leggen zij het fundament voor een toekomstige warme, liefhebbende en actieve relatie met God de Vader en Jezus Christus!
In tegenstelling daarmee ontwikkelen kinderen die in steriele milieus opgroeien met heel weinig ouder-kind interactie niet gemakkelijk het vermogen om zich te identificeren met God, hun geestelijke Ouder, en Hem lief te hebben. Veel kinderen zijn opgegroeid met niet betrokken ouders, en ondervinden als volwassenen heel veel moeilijkheden met het zich identificeren met de grotere autoriteit God, de uiteindelijke Ouder. Kinderen die hun ouders hebben ervaren als niet betrokken, hardvochtig of veroordelend zullen waarschijnlijk later in het leven God ook zien als niet betrokken, hardvochtig of veroordelend.
Het wordt vaak gezegd dat vriendschap het product van de hoeveelheid tijd is die samen wordt doorgebracht. Ook kan gezegd worden dat de ontwikkeling van goddelijk karakter in de kinderjaren uitermate afhankelijk is van kwaliteitstijd die besteed wordt tussen kind en ouder. Ik heb met veel volwassenen gesproken die toegeven dat een van de grootste leegtes in hun leven het gemis van actieve betrokkenheid en interesse van een moeder of vader was in hun jeugdjaren. Misschien werkte de vader lange uren en kwam hij regelmatig uitgeput thuis, om alleen nog vóór de televisie neer te ploffen of in een andere activiteit te verdwijnen. Of misschien was de moeder voornamelijk bezig met een carrière of haar eigen persoonlijke interesses, en vond zij op cruciale momenten geen kwaliteitstijd voor haar kinderen. Wat de omstandigheden ook zijn, zonder ouderlijke betrokkenheid kunnen veel waardevolle gelegenheden verloren gaan in de heel belangrijke vormende jaren in het leven van een opgroeiend kind. Kinderen die voornamelijk aan hun lot worden overgelaten en hun meeste tijd doorbrengen vóór de televisie, met schoolvrienden, videospelletjes of het internet, zullen zich meer beginnen te identificeren met de samenleving om hen heen dan met de waarden van hun eigen ouders.
Ouders die de waarde van gezinsactiviteiten met warm onderling contact inzien zullen veel gelegenheden vinden om Gods manier van leven te delen met hun kinderen. Kinderen kunnen de vreugde van uitgaande bezorgdheid en compassie voor anderen, samenwerken, liefde voor Gods schepping, de waarde van hechte gezinsrelaties en vele andere bouwstenen van een christelijk leven leren en ervaren om aan te tonen dat Gods manier van leven werkelijk werkt!
Wat zijn sommige specifieke manieren waarop ouders gezinstijd en activiteiten kunnen gebruiken om goddelijke principes te versterken?
Recreatieve activiteiten
Sommige ouders nemen aan dat alle recreatieve activiteiten hetzelfde teweegbrengen, maar volwassen kinderen die terugkijken op hun jeugd lijken het daar niet mee eens te zijn. Toen ik onlangs aan mijn vier kinderen vroeg welke gezinsactiviteiten zij zich herinnerden en het meest waardeerden, noemden zij niet de uitstapjes naar Disneyland of andere themaparken of een exotische reis naar een eiland in de Stille Oceaan. Wat zij zich herinnerden en het meest waardeerden was de tijd die wij samen doorbrachten met verschillende activiteiten als gezin, die met veel praten en gedeelde interactie gepaard ging. Zoals één dochter zei: “het had meer te maken met de sfeer in het gezin dan met de activiteit zelf!”
Het is interessant dat het geld dat besteed is weinig te maken heeft met de waarde van de tijd die samen doorgebracht werd. Eenvoudige activiteiten zoals gezinswandelingen langs de rivier waar onze kinderen opgroeiden schoten snel te binnen. Dit waren momenten om naar een insect te kijken of een eend te horen kwaken die in de rivier zwom, of verbaasd te zijn over het enorm gevarieerde plantenleven dat in een wirwar langs de rivieroever groeide. Deze gelegenheden om ons te verbazen over Gods handwerk op een lome middag waren voor ons een levend klaslokaal om het ontzagwekkende verstand van de Schepper te benadrukken, alsook om de onlogische theorie en ‘religie’ van evolutie uit te leggen. De tijd die samen doorgebracht werd met praten, steentjes over de rivier ketsen, en kinderen over een omgevallen boomstam langs de weg heen helpen was een andere manier om te zeggen: “ik hou van jou; ik ben geïnteresseerd in jou en vind belangrijk wat jij denkt.” Natuurlijk kunnen drukbezette ouders thuis altijd iets doen dat ogenschijnlijk waardevoller is, maar kinderen bouwen slechts stap voor stap sterke familiebanden.
Aan de muur van mijn studeerkamer hangt een foto die ik zeer koester. Mijn zonen en ik dragen rugzakken met op de achtergrond met sneeuw bedekte bergen. Toen de jongens nog tieners waren hadden wij besloten om met z’n drieën een trektocht te maken langs een gedeelte van het verbluffend panoramische John Muir-pad in de Sierra Mountains van Californië. Als voorbereiding kozen wij een fitnessprogramma met gewichtheffen en hardlopen. Wij drieën werden gemotiveerd door elkaar, en ik moest de harde werkelijkheid onder ogen zien dat tienerzoons bij de gewichtstraining meer konden heffen dan ik en bij het hardlopen sneller waren dan ik! Het werd een inspanning van een jaar lang met een doel dat aanstekelijk werkte en ook onze jongste dochter aantrok om mee te doen! Het respect en de kameraadschap die wij deelden vormden een band waaraan wij nog steeds zeer speciale herinneringen hebben. Wij werkten hard samen, maakten plannen en volbrachten de trektocht die altijd in onze herinnering zal blijven!
Meer recentelijk gingen twee van onze kinderen mee met mijn vrouw en mij op een hele dag durende trektocht op sneeuwschoenen naar de rand van een 1.000 m hoge klif die uitzicht bood op de Yosemite Vallei in het vermaarde Yosemite Nationaal Park. Een belevenis voor de eerste keer wandelen op sneeuwschoenen als deze vergde heel wat inspanning gehijg en gepuf door kilometers besneeuwd terrein. Toen wij uiteindelijk de auto bereikten aan het einde van de dag zei onze zoon: “Activiteiten als deze, waarbij wij samen hard werken en moe worden, lijken ons op een speciale manier dichter bij elkaar te brengen”. Hoe waar dit is! Het zijn niet de uren die samen op de bank kijkend naar een film zonder een spier te bewegen doorgebracht worden die familiebanden en goddelijke familiewaarden opbouwen. Nee, het vergt tijd die samen met onderlinge activiteiten wordt doorgebracht. Het doel voor ouders is daarom om altijd te streven naar het ‘inwerken’ of benadrukken van een of ander principe van karakterbouw en intussen een fijne tijd als gezin te hebben.
Er zijn zoveel gelegenheden waarin ouders activiteiten in bepaalde evenementen kunnen opnemen die kinderen helpen om een goed karakter te ontwikkelen, alsook hun interesses, educatie en sociale gelegenheden aan te vullen. Bezoeken aan historische plaatsen en musea benadrukken de bijdragen van degenen die ons zijn voorgegaan in onze nationale geschiedenis en helpen om de les van waardering voor de bijdrage en het offer van anderen te leren. Daarnaast een incidenteel cultureel evenement zoals het bezoeken van een verheffend en inspirerend concert helpt kinderen bovendien om gebalanceerde muziek en harmonie te leren waarderen. Met een beetje inspanning kan er op gewezen worden dat God balans en harmonie in muziek, evenals in Zijn schepping en alle aspecten van een goddelijke levensstijl waardeert.
Een evenwichtige werkethiek
Tegenwoordig groeien kinderen vaak op met één of twee tegengestelde houdingen ten opzichte van de waarde van werk. Sommige kinderen krijgen van hun ouders mee dat werk een kwaad is dat waar mogelijk gemeden moet worden. Talloze miljoenen personen verkwisten elk beetje extra geld dat zij hebben aan staatsloterijen, gokken in casino’s of aan sportweddenschappen, uitkijkend naar ‘die ene grote klapper’ die hen zou kunnen bevrijden van de sleur van werken. Andere kinderen zien dat hun ouders jaren van de bijstand leven en weinig moeite doen om hun moeilijke situatie en levensstijl te veranderen.
In het andere uiterste zijn er de vele ouders die heel hard werken om in het leven vooruit te komen, maar intussen hun kinderen opofferen. Zij denken dat wanneer zij gewoon lang en hard genoeg werken en ten slotte genoeg geld verdienen, hun kinderen het ‘goede leven’ zullen hebben. In werkelijkheid krijgen veel kinderen een overvloed aan elektronisch ‘speelgoed’ gegeven door hardwerkende en zelden aanwezige ouders met schuldgevoelens. Deze kinderen zouden zoveel meer baat vinden bij het voorbeeld van ouders die niet alleen voorzien in de fundamentele fysieke behoeften van hun kinderen, maar ook in hun emotionele en geestelijke behoeften door tijd te investeren in het denkproces, de persoonlijkheid en geestelijke ontwikkeling van hun kinderen en er ondertussen de tijd voor nemen om samen te lachen.
Werkprojecten samen met het gezin waarbij ouders en kinderen betrokken zijn kunnen veel bijdragen om hun kinderen een evenwichtige werkethiek bij te brengen. Samenwerken als een gezin helpt de waarde van werk bij te brengen tegelijk met een gevoel voor samenwerking en ‘je eigen boontjes doppen’. Het proces van samenwerking draagt bij aan een ‘wij’- in plaats van een ‘ik’-mentaliteit, en draagt op haar beurt bij aan hun gevoel van zekerheid van te horen bij het gezin. In ons gezin hadden de meest veelvuldig gebruikte werkprojecten te maken met de tuin, waarbij iedereen een handje kon helpen ongeacht de leeftijd. Er waren altijd bladeren te harken, planten te snoeien, onkruid te wieden, vloeren te vegen en gazons te maaien.
Onze kinderen roepen vaak met plezier in herinnering dat hun meest favoriete bezigheid van hun moeder op Moederdag een werkdag in de tuin was. Na een stevig ontbijt en het voorlezen van de zelfgemaakte kaarten, was haar wens voor de dag dat wij allemaal een paar uur met haar bij de kleurrijke bloemenbedden doorbrachten en samen als gezin de struiken en de rozen snoeiden. Ja, de kinderen zouden waarschijnlijk liever zijn gaan zwemmen of van een andere activiteit gaan genieten, maar zij leerden zeker dat samenwerken een zeer dankbare moeder opleverde – en een mooie tuin waaraan wij allen hadden bijgedragen en waar wij allen van konden genieten. Hun moeder had samen met de rest van ons gewerkt en gezweet, zelfs op Moederdag.
Elke gezinssituatie is anders en niet iedereen heeft een tuin die het aandachtspunt kan zijn om kinderen te leren samen te werken, maar ook binnen het huis of het appartement liggen de mogelijkheden voor werk gewoon voor het oprapen. Er zijn altijd kamers die gestofzuigd moeten worden, badkamers schoongemaakt, ramen en spiegels om te wassen en prullenbakken om geleegd te worden. Belangrijk voor kinderen is dat zij karweitjes toegewezen krijgen die passen bij hun leeftijd, waarbij iedereen samenwerkt, ook met één of beide ouders erbij.
Terwijl we wilden dat onze kinderen wisten dat zij als familieleden hun bijdrage moesten leveren, beseften we dat gezinskarweitjes ook een middel kunnen zijn voor lessen in geldbeheer. Wij besloten om voor diverse karweitjes verschillende geldbedragen vast te stellen, waarbij sommige klussen dagelijkse terugkeerden, andere wekelijks en nog andere afhankelijk van de individuele ijver van het kind en hoeveel hij/zij wilde verdienen. Het was interessant om de individuele aard van de vier kinderen te zien: sommigen gaven hun kleine verdiensten snel uit aan kleine dingen en sommige spaarden en gaven nooit iets uit. Op den duur begonnen ze zich allemaal te realiseren dat bijna al het materiële in het leven verdiend moet worden en dat zuur verdiend geld snel uitgegeven kan worden en verloren kan gaan aan zaken die geen blijvende of bevredigende waarde hebben.
Door ervoor te zorgen dat kinderen gezinskarweitjes hebben en een juiste werkethiek wordt ook het sleutelconcept van verantwoordelijkheid ontwikkeld. Dit draagt bij aan een gevoel van bij de gezinseenheid te horen en kan helpen een besef van persoonlijke voldoening te ontwikkelen bij het succesvol volbrengen van hun taken of verplichtingen. Verantwoordelijkheid helpt ook om hen voor te bereiden op de echte wereld van volwassenheid, waar het afmaken van taken op hogeschool of universiteit en later op het werk cruciaal kan zijn voor hun succes. Uiteindelijk zal het sterke concept van persoonlijke verantwoordelijkheid hen beter voorbereiden op hun toewijding aan God, Zijn geestelijke wetten en Zijn manier van leven.
Uitgaande bezorgdheid in actie
Jezus Christus en de apostelen onderwezen herhaaldelijk dat de goddelijke karaktertrek van liefde het fundament van Gods manier van leven is. Onze Heiland zei: “Dit is Mijn gebod: dat u elkaar liefhebt, zoals Ik u liefgehad heb” (Johannes 15:12). Paulus vatte het goed samen toen hij verklaarde: “De liefde doet de naaste geen kwaad. Daarom is de liefde de vervulling van de wet” (Romeinen 13:10). Deze fundamentele eigenschap van Jezus Christus en van de Vader kan het beste beschreven worden als ‘uitgaande bezorgdheid’.
Als onze kinderen opgroeien en hun ouders werkelijk willen volgen in het zoeken naar God en het leiden van een leven ‘naar Zijn beeld’, is het absoluut noodzakelijk dat kinderen deze belangrijke kerneigenschap van God leren door de daden van de ouders! Klaarblijkelijk moet uitgaande bezorgdheid voortdurend ervaren en getoond worden, elke dag, van ouder naar kind, alsook tussen man en vrouw. Als dit niet het geval is zal alle prediking en onderwijs door de ouders in de wereld het gewenste doel niet bereiken. Kinderen zijn heel opmerkzame critici en voeren dikwijls huichelarij aan als reden om het geloofsstelsel van hun ouders te verlaten. Deze consistentie in uitgaande bezorgdheid voor anderen is de basis van de Tien Geboden, waarvan de eerste vier uitgaande liefde voor God vereisen, en de laatste zes uitgaande liefde naar alle andere mensen.
Doorgaans minder in praktijk gebracht is de uitgaande bezorgdheid die kinderen dienen te zien welke gericht is op anderen buiten het directe gezin. Als deze goddelijke eigenschap alleen binnen het gezin in praktijk wordt gebracht, kunnen kinderen gemakkelijk opgroeien tot egoïstische individuen die onverschillig ten opzichte van anderen worden. Een kind of ouder die alleen de noodzaak ziet voor uitgaande bezorgdheid binnen het gezin zal nooit de noodzaak zien van het Werk van God waarbij de kerk opgedragen wordt: “… Ga heen in heel de wereld, predik het Evangelie...” (Markus 16:15). Christus maakt heel duidelijk: “... U hebt het voor niets ontvangen, geef het voor niets” (Mattheüs 10:8).
Tienden en giften die vrijwillig aan Gods werk worden gegeven, helpen kinderen bewust te worden van het feit dat de wereld een veel grotere plaats is dan enkel hun directe familie. Kinderen kunnen emotioneel betrokken en enthousiast worden als zij zien waar hun giften en tienden heengaan en zich bewust worden van het profijt voor anderen. Bijvoorbeeld, toen onze jonge dochter zich realiseerde dat haar bijdrage de kosten dekte van het drukken en verzenden van een boekje van de kerk aan iemand die naar het televisieprogramma van de kerk kijkt, besloot ze haar gift te verhogen, omdat ze enthousiast was toen zij besefte dat zij, als individu, een rol speelde in het grotere ‘Werk’ van God. Familiegesprekken en gebeden helpen de jonge mensen zich te richten op het totaalplaatje van de betekenis en het doel van het leven en geven kinderen een positief perspectief op een plan dat zoveel groter is dan ons fysieke bestaan. De onbevooroordeelde en positieve benadering van ouders zal kinderen helpen een sterk verlangen te ontwikkelen als zij opgroeien om te kiezen een deel van het geestelijk lichaam van Christus te zijn.
De werkelijke persoonlijke betrokkenheid van kinderen bij het geven van hun tijd is ook een hoofdbestanddeel in de ontwikkeling van hun bezorgdheid voor anderen. Enkele jaren geleden nam ons gezin deel aan een programma van onze kerk dat ‘adopteer de ouderen’ heette. Eerst deden wij mee om ouderen te helpen in hun eenzaamheid. Wij beseften amper dat er veel beloningen en voordelen zouden zijn, niet alleen voor ons, maar eveneens voor onze kinderen! Ter voorbereiding op elk bezoek herinnerden wij onze kinderen eraan dat, hoewel hun ‘echte’ grootouders niet in de omgeving woonden, de ouderen in de kerk ‘familie’ waren door dezelfde ‘geestelijke Vader’, zodat zij hen dus ook als een soort grootouder konden zien. Onze kinderen begonnen uit te zien naar de bezoekjes en begonnen kaarten, koekjes of tekeningen mee te nemen naar deze nieuwe ‘grootouders’. De kinderen leerden om rustig te luisteren naar verhalen die verteld werden, keken aandachtig naar interessante voorwerpen die getoond werden, en ontwikkelden interesse voor een vervlogen tijdperk waar zij eerder niet veel over hadden nagedacht. Zij genoten van de persoonlijke liefde en warmte waarmee ze beantwoord werden!
Gods weg werkt!
De ervaring van het opvoeden kan een van de meest uitdagende en moeilijke taken zijn in het leven van een ouder, maar heeft toch het potentieel om de meest bevredigende en rijkste ervaring in het leven te zijn! Frustraties, zorgen en beslommeringen zijn er misschien vele, maar niets schenkt ouders meer voldoening dan dat zij zien dat hun kinderen oprecht genieten van Gods manier van leven. Wij begrijpen dat niet ieder kind dat in de kerk wordt grootgebracht ‘de visie krijgt’ en zich ontwikkelt ‘naar Gods beeld’, maar het is een gegeven dat onze inspanningen nooit voor niets zijn! Zelfs als zij afwijken van de richting die thuis geleerd werd, zullen onze kinderen aan wie Gods manier van leven in hun jeugd onderwezen en getoond is, een fundament hebben waar zij op kunnen steunen, of het in dit leven is of in Gods Koninkrijk.
Er is geen rijkere erfenis die ouders aan hun kinderen kunnen geven dan de volheid van de zegeningen te zien, te horen en te ervaren die komen door te kiezen voor gehoorzaamheid van God en zijn vervulling in God te vinden. Ouders die de tijd en de toewijding besteden – oprechte liefde en interesse tonen in hun kinderen – zullen een beloning ontvangen die hen en hun kinderen tot zegen zal zijn tot het einde van hun dagen! “Zie, kinderen zijn het eigendom van de HEERE, God, de vrucht van de schoot is Zijn beloning. Zoals pijlen in de hand van een held, zo zijn de zonen, ontvangen in de jeugd. Welzalig de man die zijn pijlkoker daarmee gevuld heeft…” (Psalm 127:3-5).
